💾 Archived View for magaz.hellug.gr › 08 › 07_greektexfaq › index.gmi captured on 2024-05-10 at 10:56:48. Gemini links have been rewritten to link to archived content
⬅️ Previous capture (2024-02-05)
-=-=-=-=-=-=-
`Προκόπης Προκοπίδης` `Απόστολος Συρόπουλος` Οκτ 1998
Αυτό το κείμενο περιγράφει τη διαδικασία εγκατάστασης της Ελληνικής επιλογής του babel, ενός πακέτου για την επεξεργασία πολυγλωσσικών κειμένων με το LaTeX.
1. Απαραίτητα Αρχεία
2. Το Βασικό Μέρος του babel.
3. Bιβλιογραφικό Στυλ, Ελληνικόs Συλλαβισμόs, και grtools
4. Γραμματοσειρές
5. Τελικές Ρυθμίσεις
6. Editors για το LaTeX και η Χρήση των Ελληνικών
7. Ευχαριστίες
Υποθέτουμε ότι μπορείτε να γράφετε Ελληνικά στο σύστημα σας. Επίσης ότι έχετε μια σωστά εγκατεστημένη έκδοση του LaTeX, μπορείτε να παράγετε π.χ. Αγγλικά κείμενα χρησιμοποιώντας το και να τα δείτε με το Xdvi ή το ghostview. Αν κάτι από τα παραπάνω δεν ισχύει, πριν να συνεχίσετε, μπορείτε να διαβάστε τα εξής:
ftp://www.linux.gr/pub/linux/HOWTO/Hellenic-HOWTO.html http://linux.forthnet.gr/LDP/HOWTO/TeTeX-HOWTO.html
Υποθέτουμε τέλος ότι θα έχετε την κοινή λογική να πάρετε αντίγραφα των αρχείων που θα μετατρέψετε κατά τη διαδικασία της εγκατάστασης.
Το (La)TeX του παραδείγματός μας στήθηκε σε ένα PC από το Red Hat 5.1 κατά την εγκατάσταση όλου του Linux. Σε περίπτωση που η διάρθρωση του TeX καταλόγου είναι διαφορετική στο σύστημά σας, μπορείτε να βρείτε τα αρχεία που περιγράφονται παρακάτω χρησιμοποιώντας τις εντολές locate και find. Ως παράδειγμα, μπορούμε να δούμε πού τοποθετούν τις γραμματοσειρές οι διάφορες εκδόσεις του teTeX, της διανομής δηλαδή που περιέχει τα TeX, LaTeX, BibTeX, makeindex, κ.λ.π.
RedHat-5.1: tetex-0.4pl8-11 /usr/lib/texmf/texmf/fonts/
RedHat Rawhide 1.0: tetex-0.9-2 /usr/share/texmf/fonts/
Open Linux: tetex-0.4pl7-2 /usr/TeX/texmf/fonts/
SuSe: tetex-0.4pl8-29 /usr/lib/teTeX/texmf/fonts/
Γίνετε λοιπόν root στο σύστημα σας και κατεβάστε το αρχείο
ftp://obelix.ee.duth.gr/pub/TeX/TeXgreek.tar.gz
Ένα καλό σημείο να το τοποθετήσετε στο δίσκο σας είναι τo /usr/local/src. Όταν το αποσυμπιέσετε με την παρακάτω εντολή
gunzip xvfz TeXgreek.tar.gz
θα δημιουργηθεί ένας κατάλογος Texgreek με την εξής δομή:
Texgreek--- | -- BibTeX | -- babel | -- doc | -- grtools | -- hyphenation | -- iso8858-7 | -- misc | -- mf | -- tfm
Προαιρετικά μπορείτε να κατεβάσετε το greek-mode.el (από το http://www.ics.forth.gr/~sarantos/), δηλαδή την Ελληνική επιλογή για τον Emacs που έγραψε ο Σαράντος Καπιδάκης.
Προαιρετικά επίσης μπορείτε να στήσετε το LyX, που θα το κατεβάσετε σε tar.gz μορφή από το http://www.lehigh.edu/~dlj0/LyriX.html ή σε RPM από το http://rufus.w3.org/linux/RPM/contrib/hurricane/i386/lyx-0.12.0-3.i386.html
Λεπτομέρειες γι' αυτά τα δύο προγράμματα στο τέλος του άρθρου.
Όντας στον κατάλογο Texgreek πηγαίνετε πρώτα στον υποκατάλογο babel για να εγκαταστήσετε το βασικό πακέτο.
cd ../babel/ cp lg*.fd /usr/lib/texmf/texmf/tex/generic/babel/
ή εναλλακτικά
cp lg*.fd /usr/lib/texmf/texmf/tex/latex/fd
Ακολουθεί η εγκατάσταση του iso8858-7.def ώστε να μη χρειάζεται να γράφουμε σε greeklish και το TeX να καταλαβαίνει τα Ελληνικά μας κείμενα.
cd ../iso8858-7/ cp iso-8859-7.def /usr/lib/texmf/texmf/tex/latex/base
Πλέον, μπορούμε να γράφουμε Ελληνικό LaTeX σε οποιονδήποτε editor, με την προϋπόθεση να υπάρχουν πριν από το κείμενο μας, δηλαδή πριν από την εντολή \begin{document}, οι παρακάτω γραμμές
\usepackage[greek]{babel}
\usepackage[iso-8859-7]{inputenc}
Αν δεν χρησιμοποιηθεί αυτό το αρχείο, θα πρέπει να πληκτρολογούμε το κείμενο μας κάπως έτσι ...
mia dokimastikh grammh
... πράγμα που κανείς μάλλον δε θέλει. Το αποτέλεσμα πάντως θα είναι το ίδιο και στις δύο περιπτώσεις. Θυμίζουμε ότι για να έχετε Ελληνικό και ξένο κείμενο στο ίδιο αρχείο, θα πρέπει να ακολουθήσετε τις οδηγίες στο http://www.linux.gr/magaz/04/05_babel-3.html ή στα αρχεία του υποκαταλόγου doc του Texgreek.
Πηγαίνετε πρώτα στον κατάλογο bibtex για να εγκαταστήσετε το Ελληνικό βιβλιογραφικό στυλ.
cd ../bibtex cp hellas.bst /usr/lib/texmf/texmf/bibtex/bst/base/
Παρεμπιπτόντως, ένα εύχρηστο πρόγραμμα για τη δημιουργία και τη διαχείριση της βιβλιογραφίας σας μέσα στα X είναι το bibview. Δουλεύει μια χαρά και με τα Ελληνικά. Μπορείτε να το κατεβάσετε σε RPM από το http://rufus.w3.org/linux/RPM/dld/5.4/i386/RPMS/i386/bibview-2.2-1.i386.html ή σε tar.gz από το http://ctan.tug.org/cgi-bin/ctan-web-ftp?biblio/bibtex/utils/bibview-2.0/bibview-2.2.tar.gz[1].
1: http://ctan.tug.org/cgi-bin/ctan-web-ftp?biblio/bibtex/utils/bibview-2.0/bibview-2.2.tar.gz
Ακολουθεί το αρχείο για τον Ελληνικό συλλαβισμό.
cd ../hyphenation/ cp grhyph.tex /usr/lib/texmf/texmf/tex/generic/hyphen/
Εντοπίστε το αρχείο hyphen.tex στο σύστημα σας. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την εντολή
locate hyphen.tex
Χρησιμοποιήστε την εντολή more για να δείτε τι περιέχει.
more /usr/lib/texmf/texmf/tex/generic/config/hyphen.tex
Αν η απάντηση που πήρατε είναι
\input hyphen.cfg
το αρχείο είναι εντάξει. Αν δεν υπάρχει αυτή η γραμμή, προσθέστε την με έναν editor. Εναλλακτικά, αλλάξτε το όνομα του σε UShyphen.tex και δημιουργήστε ένα αρχείο με το ίδιο όνομα, που θα περιέχει την παραπάνω γραμμή.
Το /usr/lib/texmf/texmf/tex/generic/config/language.dat είναι άλλο ένα αρχείο που πρέπει να "πειράξουμε". Ανοίξτε το σε έναν editor και προσθέστε τη γραμμή
greek grhyph.tex
ώστε το αρχείο σας να μοιάζει κάπως έτσι:
% File : language.dat % Purpose : specify which hypenation patterns to load % while running iniTeX % The hyphenation pattern files are in the dirctory: % texmf/tex/generic/hyphen % The US-english patterns should be loaded *always* and as *first* ones. american ushyph1.tex =USenglish % UK english, THREE LINES! %british ukhyph.tex %=UKenglish =english %catalan cahyph.tex %croatian hrhyph.tex %czech czhyph2e.tex %danish dkhyphen.tex %dutch nehyph1.tex %dutch nehyph2.tex %dutch nehyph3.tex %finnish fihyph.tex %french frhyph.tex frhyphex.tex %german ghyph31.tex greek grhyph.tex %italian ithyph.tex %norsk nohyph.tex %polish plhyph.tex %portuges pthyph.tex %romanian rohyphen.tex %slovene sihyph22.tex %spanish sphyph.tex %swedish sehyph.tex
"Τα πακέτα της σειράς εργαλείων grtools προσφέρουν επιπλέον λειτουργικότητα στην ελληνική επιλογή" σύμφωνα με το http://www.linux.gr/magaz/04/05_babel-4.html όπου και θα βρείτε περισσότερες πληροφορίες για τη χρήση τους. Για να τα εγκαταστήσετε,
cd ../grtools tex grtools.ins mkdir /usr/lib/texmf/texmf/tex/latex/grtools cp *.sty /usr/lib/texmf/texmf/tex/latex/grtools
Επίσης, ο Απόστολος Συρόπουλος[2] προετοιμάζει ένα πρόγραμμα, το οποίο, σε συνεργασία με το makeindex, θα δημιουργεί Ελληνικό ευρετήριο.
2: mailto:apostolo@obelix.ee.duth.gr
Οι γραμματοσειρές αρκεί να μπούνε κάπου που το TeΧ ψάχνει για τέτοιου είδους αρχεία. Στο παράδειγμα που ακολουθεί, δημιουργείται ένας κατάλογος cbgreek για τις γραμματοσειρές που έρχονται με το πακέτο.
cd ../mf mkdir /usr/lib/texmf/texmf/fonts/source/public/cbgreek cp *.mf /usr/lib/texmf/texmf/fonts/source/public/cbgreek
Αντίστοιχα για τα *.tfm αρχεία που περιγράφουν τις διαστάσεις των χαρακτήρων της κάθε γραμματοσειράς.
cd ../tfm mkdir /usr/lib/texmf/texmf/fonts/tfm/public/cbgreek cp *.tfm /usr/lib/texmf/texmf/fonts/tfm/public/cbgreek
Τέλος θα πρέπει να προσθέσετε με έναν editor τις γραμμές από το αρχείο special.map που βρίσκεται στον κατάλογο misc, στο αρχείο /usr/lib/texmf/texmf/fontname/special.map. Το αρχείο αυτό αφορά την θέση των *.pk αρχείων, που είναι υπεύθυνα για τη μορφή των χαρακτήρων.
Ενημερώστε το TeX για τις αλλαγές που κάνατε με την εντολή:
texhash
Δημιουργήστε το καινούργιο αρχείο φόρμας για το LaTeX με την εντολή:
cd /tmp initex latex.ltx
Mετά από ένα κατεβατό μηνυμάτων του TeX, θα έχετε ένα αρχείο latex.fmt που θα μεταφέρετε στο σωστό σημείο:
mv latex.fmt /usr/lib/texmf/texmf/web2c/
Το νέο σας LaTeX με την Ελληνική επιλογή του babel είναι έτοιμο. Στον υποκατάλογο doc θα βρείτε οδηγίες για τη χρήση του πακέτου.
Για να το δοκιμάσετε, πηγαίνετε πίσω στον κατάλογο Texgreek και
cd babel latex test2
Αν όλα πήγαν καλά, μπορείτε να δείτε το test.dvi με τους γνωστούς τρόπους (Xdvi, Kdvi) ή να το μετατρέψετε σε postscript με το dvips και να το εξετάσετε με το ghostview.
Στο PC του παραδείγματος έχουν χρησιμοποιηθεί δύο πακέτα για Ελληνικά στα Χ, το grkbd του Γιάννη Τσακίρη, και το grISO του Δημήτρη Μπούρα στην RPM μορφή του, το XFGreekKBD. Τον Emacs και το LyX, τις δύο εφαρμογές που χρησιμοποιούν πολλοί για να γράψουν LaTeX, μπόρεσαν να δουλέψουν μόνο με το πρώτο. Οδηγίες χρήσης για το grkbd στο ίδιο το πακέτο που θα το κατεβάσετε από το ftp://argeas.argos.hol.gr/pub/unix/linux/GREEK/GRkbd-1.2.linux.tar.gz. Θυμίζουμε ξανά εδώ ότι και στις δύο εφαρμογές δεν αρκεί η αλλαγή γλώσσας στην οθόνη σας για το LaTeX. Θα πρέπει να δηλώνετε την αλλαγή γλώσσας με τις TeX εντολές όπως αυτές περιγράφονται στα αρχεία του υποκαταλόγου doc του Texgreek.
Στον Emacs, υπάρχει η δυνατότητα Ελληνικών είτε με το grkbd είτε με ένα ειδικό mode για τον Emacs, το greek-mode.el. Το δεύτερο είναι προτιμότερο γιατί, καθώς είναι φτιαγμένο ειδικά για τον Emacs, καταλαβαίνει πότε πληκτρολογείτε εντολή του LaTeX και γυρίζει αυτόματα το πληκτρολόγιο στα Αγγλικά. Για να το στήσετε κάνετε τα εξής. Aφού φορτώσετε στον Emacs to αρχείο greek-mode.el θα πρέπει να το μεταγλωττίσετε δίνοντας Alt-x byte-compile-file και να σώσετε το αρχείο greek-mode.elc που θα προκύψει στον κατάλογο /usr/lib/emacs/site-lisp/. Κατόπιν, προσθέστε στο αρχείο .emacs που έχετε στον προσωπικό σας κατάλογο την παρακάτω γραμμή:
(load "/usr/lib/emacs/site-lisp/greek-mode.elc")
Τέλος τρέξτε τον Emacs με κάποια ελληνική γραμματοσειρά ή ακόμη καλύτερα δημιουργήστε ένα script με όνομα π.χ. gremacs που θα περιέχει κάτι σαν το παρακάτω και θα το τρέχετε κάθε φορά που θα θέλετε τον Emacs με Ελληνικά.
--------------------------------------------------------------------------------
#! /bin/sh # gremacs emacs -fn -etl-fixed-medium-r-normal--0-0-100-100-c-0-iso8859-7
--------------------------------------------------------------------------------
Μετά από όλα αυτά τα φοβερά και τρομερά θα μπορείτε να γράφετε Ελληνικά κείμενα, LaTeX και μη. Η αλλαγή του πληκτρολογίου θα γίνεται με alt-g. Αξίζει τον κόπο γιατί ο Emacs προσφέρει ένα πολύ εύχρηστο περιβάλλον για τη συγγραφή κειμένων σε (La)TeX, το TeX mode. Αυτό περιλαμβάνει έλεγχο των εντολών, διαφορετικό χρωματισμό για τις εντολές και το κυρίως κείμενο κ.λ.π.
Για να γράψετε ελληνικά στο LyX, θα πρέπει να πάτε στο menu Screen Options και να αλλάξετε το πεδίο font-norm από iso8859-1 σε iso8859-7. Εφόσον έχετε στήσει το grkbd, με alt-shift θα μπορείτε να γράφετε ελληνικά. Θα έχετε ένα σχεδόν WYSIWYG editor που θα σας βοηθήσει αρκετά στο να γράψετε κείμενα για το LaTeX. Σίγουρα όμως, όταν θα θελήσετε κάτι πιο περίπλοκο, θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε κώδικα LaTeX. Το LyX παρέχει τη δυνατότητα προεπισκόπησης του κειμένου σας σε dvi ή postscript μορφή, copy paste και πολλά άλλα. Είναι beta εφαρμογή με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ευχαριστούμε τον Αντώνη Τσολομίτη για τη βοήθεια και τις πληροφορίες σχετικά με τον Emacs και το LyX