💾 Archived View for geminiprotocol.net › docs › eo › oftaj.gmi captured on 2023-12-28 at 15:36:16. Gemini links have been rewritten to link to archived content
⬅️ Previous capture (2023-11-14)
-=-=-=-=-=-=-
Bazita sur la angla versio ĝisdatigita: 2023-09-02
Jen du respondoj al ĉi tiu demando. Unu por komputilemuloj, kiuj volas tuj scii kiel Gemini funkcias sub la kapuĉo kaj feliĉas eksterpoli de tie, kaj unu por ĉiuj aliaj, kiuj malpli interesiĝas pri kiel Gemini funkcias ol kio ĝi estas kaj kial iu ajn volus uzi ĝin. Sentu libere legi nur unu el ili!
Gemini estas aplikaĵo-nivela kliento-servila interreta protokolo por distribui arbitrajn dosierojn, kun iu speciala konsidero servi malpezan hipertekstan formaton kiu faciligas ligadon inter gastigitaj dosieroj. Kaj la protokolo kaj la formato estas intence limigitaj en kapabloj kaj amplekso, kaj la protokolo estas teknike konservativa, konstruita sur matura, normigita, familiara, el-la-breta teknologioj kiel URI-oj, MIME-komunikiltipoj, kaj TLS. Simpleco kaj finhava amplekso estas tre intencaj projektaj decidoj instigitaj metante altan prioritaton al uzantaŭtonomio, uzantprivateco, facileco de efektivigo en diversaj komputilmedioj, kaj defenda neetendebleco. Mallonge, ĝi estas io kiel radikale nudigita TTT-stako. Vidu sekcion 4 de ĉi tiuj Oftaj Demandoj por demandoj pri la desegno de Gemini.
Gemini estas teknologiaro simile al tiu, kiu kuŝas malantaŭ via konata TTT-legilo. Per Gemini, vi povas esplori interretan kolkton de skribaj dokumentoj, kiuj povas ligi al skribaj dokumentoj. La ĉefa malsameco estas ke Gemini aliras tiun taskon kun forta filozofio de "tenu ĝin simpla" kaj "malpli sufiĉas". Ĉi tio permesas Gemini flankenpaŝi, anstataŭ ol provi kaj verŝajne maltrafi solvi, multajn problemojn plagantaj la nuna reto, kiuj ŝajnas pli kaj pli malboniĝi negrave kiom da retumilo-aldonaĵoj aŭ bonintencaj regularoj estas ĵetitaj al ĝi.
Gemini eble interesigas vin se vi:
Se pluraj punktoj supre validas por vi kaj vi trovis la retejon ĉiam pli malagrabla loko dum pluraj jaroj, Gemini eble sentus kiel veran enspiron de freŝaero, oazon eĉ - sed ĝi ne estas necese por ĉiuj. Por certigi, ke Gemini restas simpla, malpeza teknologio, kiu respektas la privatecon kaj aŭtonomion de siaj uzantoj ne nur nun sed estonte, la trajtaro restis intence sufiĉe minimuma. Ĝi nedube ne estas tro minimuma por esti utila, sed ĝi certe ne povas fari ĉion, al kio vi eble kutimis, kaj eble mankas al ĝi io, kio estas deal-rompanto por vi. Tenu malferman menson, provu ĝin, kaj vidu kiel vi sentas. Multe da homoj surpriziĝis pri kiom rapide ili ĉesas sopiri aferojn, sen kiuj ili pensis, ke ili ne povus vivi.
Certe, sed ĉion vi bezonas scii por legi kaj kompreni la ceterajn Oftajn Demandojn estas la jenaj:
"Gemlog" estas la ekvivalenta termino de Gemini por tiu nomita "blog" en la TTT, aŭ "phlog" en Gopher-spaco.
Multe da la terminoj en Gemini-spaco, kiel "kapsulo" kaj "Geminaŭto", rilatas al spacesplorado; vidu demandon 3.9 sube por kial.
"Gopher" estad interreta protokolo de la fruaj 90-aj. Longtempe, ĝi "elperdis" al la TTT, kiu kaj pli belaspektis ol Gopher kaj povas fari pliajn aferojn. Plej multaj personoj hodiaŭ neniam aŭdis pri ĝi, des malpli uzis ĝin. Sed tion, kion ĝi povas fari, Gopher faras perfekte bone kaj ĝi neniam tute malaperis. Fakte, en la lastaj jaroj, Gopher estis trairanta malgrandan sed realan reaperiĝon popularece dum ĉiam pli homoj serĉas rifuĝon de ĉiam pli uzanto-malamika TTT.
Projekto Gemini estis komencita de Gopher-uzantoj kaj plejparto da fruadoptantoj estis ankaŭ Gopher-uzantoj. La protokolo-dezajno mem estas inspirita de Gopher kaj informita de jaroj da sperto uzante Gopher en la 21-a jarcento. Dum longa tempo, Gopher-spaco estis la sola loko, krom Gemini-spaco mem, kie homoj povis ekscii pri Gemini. Pro ĉi tiu historio, multaj homoj scivolemaj pri Gemini venas de Gopher-punkto kaj volas scii kiel ĝi komparas kun Gopher, do iuj partoj de ĉi tiuj Oftaj Demandoj servi tiun aŭdiencon. Se vi ne scias kio estas Gopher kaj ne zorgas, tio bonas, simple ignoru tiujn partojn.
Nu, ne vere. Veras, ke multe da inspiro venas de tridek-jaraĝa protokolo kaj multaj homoj ĝuas Gemini-on ĉar ili ne ĝuas la direkton, kiun la reto prenis la pasintajn dek jarojn aŭ pli, sed ne vere temas provi turni malantaŭen la horloĝon. Post ĉio, Gopher estas ĝuste tie, viva kaj piedbatanta (kaj ankaŭ NNTP kaj "finger"!) por ĉiu, kiu volas tute aŭtentikan, periodĝustan, malfruan 20-an jarcentan Interretan sperton. Necesas neniuj novaj protokoloj por tio! Kaj el vidpunkto de Gopher-ŝatanto, Gemini klare estas provo de hodiaŭigo, ne historia reagado.
Anstataŭ ol provi decidi ĉu Gemini temas pri turni la horloĝon antaŭen aŭ malantaŭen, plibonas pensi pri ĝi kiel provanta provizi klaran interretan uzantosperton, kiun ĝiaj ŝatantoj ne opinias kiel malmoderna, eksmoda, aŭ malnoviĝinta, sed nek moderna, avangarda, aŭ noviga. Ĝi estas simple sentempa ne malpli utila aŭ valora hodiaŭ ol estis antaŭ 30 jaroj aŭ ol estos post 30 jaroj. Ĝi estas sperto, kiu devus esti facile havebla al ĉiu, kiu volas ĝin, sen perdi ĉiun evoluon faritan ekde la 90-aj aŭ senti eksterloke sur modernaj aparatoj.
Unuvorte, legado!
Legado de teksto kun simpla, klara, senmalorda aranĝo sen ia animacio aŭ enigitaj filmetoj aŭ flankstrioj plenaj de distraj, senrilataj kromaĵoj. Se vi multe uzas "Leganto-Reĝimon" en via retumilo kaj vi amas ĝin ĉar vi pensas, ke 99% de la tempo ĝi faras retpaĝojn dekoble pli facilaj uzi per forigo de la senutila malordo kaj nur donante al vi tion, kion vi deziras, vi verŝajne estos ekscitita aŭdi, ke ĉio en Gemini-spaco aspektas tiel ĉiutempe defaŭlte.
Legado kiu komenciĝas tuj kiam la paĝo elŝutas sen ke vi unue devu zorge klaki preter ŝprucfenestro kiu aktive provas trompi vin "konsenti" pri io, kion neniu vere volas aŭ bezonas; kaj kiu daŭras ĝis la fino de la paĝo sen esti interrompita de alia ŝprucfenestro petanta vin aboni bultenon. Gemini-paĝoj estas elŝutitaj unufoje kaj prezentitaj unufoje, kaj tiam restas tiel dum vi volas rigardi ilin. Nenio ŝanĝiĝas responde al via ĉirkaŭa rulumado aŭ tempa pasado.
Legado en paco ĉar ne ekzistas maniero por paĝo ludi muzikon aŭ fari sonon sen ke vi aktive invitas ĝin fari tion, do vi rajtas ĝui vian propran fonomuzikon aŭ eble simple silenti se vi legas ie kun aliaj homoj ĉirkaŭe. Estas al vi, kiel devus; ĝi estas via komputilo kaj ili estas viaj oreloj.
Legado private ĉar via legadprogramaro ne diras al la serviloj, de kiuj vi ricevas vian legadon, ion ajn pri kiu vi estas aŭ kion alian vi legis, do neniu povas sekvi vin ĉirkaŭe kaj konstrui rekordon de viaj legadkutimoj por vendi al aliaj sen demandante aŭ eĉ dirante vin.
Legado de ion ajn interesigan, klakante ligilojn de unu paĝo al alia en la sama malstreĉa, senzorga maniero, vi povus meti unu libron sur breton kaj malfermi alian, ĉar ĝi bezonas nur sekundon kaj ne estas risko. La averaĝa Gemini-paĝo estas almenaŭ dekoble pli malgranda ol la averaĝa retpaĝo, kaj centoble pli malgranda ol la plej malbonaj, do ili elŝutas preskaŭ instante eĉ per malnovaj komputiloj aŭ flokaj interretaj konektoj. Estas absolute neniel, ke vi hazarde finiĝus kun ombra kapsulo, kiu ekuzas vian komputilon por minigi kriptomoneron por iu alia, ĉar kia frenezulo desegnus dokumentlegan programaron, kie tio estas ebleco sub ajnaj cirkonstancoj? Vi povas esplori Gemini-spacon laŭ via libertempo sen timo.
Se vi volas, ke foliumi la retejon sentu pli kiel foliumi bibliotekon ol vagi en butikcentro aŭ kazino, Gemini povus esti ĝuste via strateto.
Ne tute. Kiel HTTP aŭ Gopher, Gemini povas servi ajnan dosiertipon entute, inkluzive de bildoj, aŭdaĵoj, vidaĵoj, kaj komputilaj programoj. Estas dekoj de miloj da bildoj en Gemini-spaco, ĉirkaŭ kvin mil PDF-dokumentoj, kaj miloj da aŭdaĵaj dosieroj!
Sed la sola afero, kiun Gemini-dokumento povas fari kun tiuj dosieroj, estas ligi al ili. Oni ne povas enigi bildojn aŭ vidaĵojn en paĝon, metante ilin en fonon aŭ inter pecetoj de teksto. Nenio iam ludas aŭtomate. Ĉio, kion vi povas fari, estas diri al via leganto: "He, jen ligilo al bildo, vidaĵo, aŭ iu muziko." Dependas de ili ĉu klaki la ligilon aŭ ne. En Gemini-spaco la leganto ĉiam regas, ne la aŭtoro.
Defaŭlte, viaj legantoj nur vidos la ligotekston, kiun vi elektis uzi por priskribi la dosieron. Se via bildo klare rilatas al la paĝenhavo, kaj tiu enhavo interesas, almenaŭ iuj klakos tiun ligilon! Se vi simple metas ligilon al granda, senmarka stokfoto de oceana sunsubiro ĉe la supro de ĉiu paĝo en via kapsulo "nur por ke io esti tie", neniu ĝenos.
Nu, ne. Gemini-paĝoj povas provizi al vizitantoj skribitan instigon kaj demandi ke ili tajpu iun tekston por uzi kiel enigo. Ĉi tio estas baze por ebligi serĉilojn ĉar vi bezonas manieron enigi serĉoterminojn. Eĉ Gopher subtenis serĉoterminan enigon antaŭ Google ekzistis.
Sed estas nenio speciala pri serĉiloj kaj serĉaj terminoj, do ĝi estas vere mekanismo por ke paĝo ricevu iom da uzanto-enigo. Homoj povas, kaj faris, uzi ilin kiel manieron por ke uzantoj lasu komentojn, subskribu gastlibrojn, ktp.
Gemini eĉ havas manieron por ke legantoj memvole komenci (kaj fini, laŭvole) "sesion", tiel ke aplikaĵoj konservu servilflankan staton. Se vi scias pri CGI-apoj de la fruaj tagoj de la reto, nu, plej multaj CGI-apoj kiu funkcias kun teksto povas esti reproduktitaj iagrade per Gemini.
Nu, estas multaj ludoj! Evidente ne ekzistas grafikaĵoj, kiel tia, sed ASCII-arto kaj/aŭ emoĝioj povas heligi tekst-bazitajn ludojn, kiuj kompreneble povas esti sufiĉe amuzaj per si mem. Estas unuopo-ludanta ludoj, ludoj kie vi ludas kontraŭ la komputilo, ludoj kie vi ludas kontraŭ alia persono, kaj "enigmo de la tago"-tipaj ludoj kie multaj homoj sendepende laboras la saman problemon. Interaga fikcio ankaŭ perfekte taŭgas al la kapabloj de Gemini.
Estas kelkaj da pli socistilaj apoj, kiel ligilo-kundividaj apoj. Mikroblogado funkcias super Gemini sufiĉe bone! Ni havas nian propran denaskan mikrobloga servo, kaj homoj ankaŭ konstruas interfacojn al la Fediverse!
Nu, jes kaj ne.
Vi povas fari pli ol nur servi kaj konsumi skriban materialon per Gemini, sed tio vere estas la kerna forto de la teknologio. Kiam ĉio, kion vi volas fari, estas legi iun tekston kaj vi volas ĝin rapide, sekure kaj klare, sen distraj sonoriloj kaj fajfoj supreŝpinantaj vian tekkomputilan ventolilon aŭ vorantaj viajn poŝtelefonajn datumojn, tiam bona Gemini-kliento ofertas vere mondsupran uzantosperton. Nemalmultaj Geminaŭtoj sincere kredas, ke Gemini estas pli bona ilo por ĉi tiu tasko ol la moderna TTT, kaj sufiĉe da ili uzas Gemini por nenio pli ol ĉi tio, amas ĉiun momenton de ĝi kaj tute ne interesiĝas pri apoj.
Kiam vi provas uzi ĝin por pli ol tio, kun ĉiu plia paŝo, kiun vi forprenas de la "interreta biblioteko de tekstaj dokumentoj" ekpunkto direkte al io pli ŝatata, fariĝas ĉiam malpli klare, ke Gemini estas pli bona ilo por tio, kion vi faras, ol la TTT, aŭ io alia, estus. Iam, Gemini klare fariĝas la malĝusta ilo por la tasko - ĝi ne devas fari ĉion kaj ion ajn! Ĝuste kie tiu limo kuŝas malsamas por malsamaj homoj. Iuj nur volas, ke aferoj estu simplaj kaj rektaj, aliaj iom ĝojas puŝi teknologion al ĝiaj limoj kaj feliĉas salti tra kelkaj ringoj por la pura emocio vidi kiom malproksimen ili povas iri. Ne gravas kia homo vi estas, kvankam, la kapabloj de Gemini certe "subenlimiĝas" ĉe io pli simpla, pli kvieta, pli trankvila, pli vortoplena ol tio, kio la TTT fariĝis. Sed tiuj kapabloj ankoraŭ sufiĉas por fari tutan gamon da interesaj, utilaj aŭ amuzaj aferoj.
Mallonge, Gemini ne vere estas "teksto nura", sed ĝi estas tre "teksto centra", kaj feliĉe tiel. Emfazi legadon metas la atendojn de novuloj iom pli malaltaj ol la vero, kio estas pli bona ol tro alta.
Cetere, pasis multa tempo, ke bibliotekoj nur pruntedonis librojn. Modernaj bibliotekoj ofertas muzikon kaj filmojn kaj foje eĉ videoludojn. La similecoj inter biblioteko kaj la interreta sperto, kiun Gemini provas prioritatigi, estas pli profundaj ol nur mediatipoj. Bibliotekoj havebligas larĝan gamon de rimedoj al iu ajn, kiu volas ilin, kaj tio estas preskaŭ cio. Kion vi aliras, kiam vi aliras ĝin, kaj kiom ofte dependas de vi. Vi povas esplori la bretojn sole, aŭ vi povas aliĝi al libroklubo kaj legi flanke de aliaj. Bibliotekoj mem ĝenerale ne multe penas promovi specifajn rimedojn super aliaj, kaj ili certe ne faras tiel kune kun eldonistoj. Bibliotekoj ne diras al aŭtoroj, kiuj legas siajn librojn. Se vi ĉesas viziti bibliotekon, la bibliotekistoj ne ĉasas vin kaj provas logi vin reen. Bona biblioteko plibonigas vian vivon sen entrudi ĝin, kaj la interreto devus povi suplementi ĉi tiun rilaton sen inversigi ĝin.
Estus malfacile kaj verŝajne ne eĉ bona ideo provi tro multe por kodigi ian "Gemini-kulturon". Post ĉio, komputilaj protokoloj ne vere povas devigi ian konduton en la homoj uzantaj ilin, aŭ malinkluzivi iujn homojn sed ne aliajn. Sed ili povas faciligi iujn aferojn kaj malfaciligi aliajn, kaj tio povas instigi iujn uzi ilin kaj malinstigi aliajn, kaj tio, siavice, influas ke iuj enhavoj estas oftaj kaj aliaj maloftaj. Ĉi tiel, iloj ofte formas la "kulturon" de siaj uzantoj, kvankam laŭ maniero implicita kaj nelaŭfortebla. Ĉar Gemini estas tiel simpla ilo kaj ne nur malfaciligas sed malebligas multajn aferojn, ĉi tiu kulturformiga efiko estas sufiĉe prononcita, kaj por multaj Geminiaŭtoj ĉi tio estas granda parto de la altiro.
Gemini donas pli da regado al leganto ol verkisto. Ĉar defaŭlte ĝi nur prezentas al uzanto tekston, kaj ĉar verkistoj ne havas manieron por regi la tiparon, aŭ grandecon, aŭ koloron de tiu tekston, Gemini estas nature rezista al reklamado kaj merkatado. Tre malfacilas "stabligi markan identecon" aŭ "ekpreni ies atenton" en Gemini-spaco. Vi ne povas fali sur ŝika emblemo aŭ bela vizaĝo aŭ eleganta tipografio por kompensi ke vi ne havas ion signifan por diri, kaj tre malfacilas fari tekston hipnota sammaniere kiel videaĵo facile povas fari. Reklamado en Gemini-spaco ne tute neeblas, sed la rekompenco-al-pena rilatumo estas grandordoj pli sube ol sur la reto aŭ socikomunikilaj movaj apoj, kaj tio estas povplena malinstigo. Konsekvente, Gemini-spaco estas nuntempe tute nekomercigita parto de la interreto. Eĉ se ĝi ne restos tute nekomercigita por ĉiam, tre verŝajnas ke ĝi restos multe, multe, multe malpli komercigita ol aliaj spacoj.
Gemini-spaco ankaŭ malhavas ajnan mekanismon, per kiu iu povas komenci eldoni kaj rapide fini, ke ilia enhavo aperas sur la ekranoj de la plej multaj aliaj Gemini-uzantoj. Ĝi estas disigita dokumenta biblioteko, ne platformo. Vi ankoraŭ povas akiri grandan, dediĉitan legantaron pri Gemini kaj eble fariĝi ia "pensestro" en iuj rondoj, sed tio okazas malofte, malrapide kaj organike, plejparte per elektronika buŝvorto. Ne ekzistas superreganta algoritma arkitekturo, kiu faras ĝin antaŭvidita konkludo, ke tio okazas al minimuma nombro da homoj jare sendepende. Rezulte, homoj ne tendencas aperi en Gemini-spaco kaj tuj komencas spami "klaklogaĵon" aŭ agi strange aŭ ofende nur por elstari, ĉar ne estas vere rekompenso. Homoj simple ignoros vin.
Ĉi tiuj du aspektoj de Gemini-spaco kune havas difinitan influon sur la homoj kaj enhavo kiuj aperas en ĝi. Nature estas esceptoj, sed homoj elektante publikigi en Gemini-spaco estas tipe ene instigitaj por fari tiel. Ili ne ĉasas famon aŭ riĉaĵon aŭ sekvantojn, ili skribas ĉar ili volas skribi, ili skribas pri tio, kion ili plej zorgas, ĝenerale nur estante sin mem. Konsekvente, Gemini-spaco estas diverse priskribita kiel pli aŭtentika, aŭtenta, homa, intima kaj persona ol aliaj interretaj spacoj kaj estis nomita ĉarma kaj eĉ altvalora. Sed ne forgesu, ke ĝi estas teknologio, ne magio. Vi eble ankoraŭ renkontos arogantulojn, maĝentilulojn, narcicistojn, kaj bigotojn, same kiel ie alie interrete. Tiaj homoj ekzistas en la mondo, kaj neniu retprotokolo povos ŝanĝi tion.
(Ho, ankaŭ vi trovos multajn homojn kiuj ĝuas paroli pri komputiloj kaj la interreto multe. Surprizon! Vi ne devas legi tiun ŝtofon, se vi ne volas.)
Nenial, neniel, neniam, almenaŭ ne dum nia gardtempo.
Ne nur ne estas planoj fari Gemini pli potenca ol ĝi estas, desegna elektoj estis fakte farita ekde la unua tago por fari estontaj etendoj kiel eble plej malfacilaj. Ni scias, ke neniu povas esti devigita efektivigi niajn specifojn precize litere, kaj ni scias, ke "enbraki, etendi, estingi" okazas al teknologioj ĉiutempe. Ni faris nian eblon por prevente rebatali kontraŭ ĉi tio per pli ol unu maniero.
Foje homoj estas ŝokitaj, kaj strange foje eĉ koleraj, pri kiom minimuma Gemini ŝajnas kaj ili demandas, kial iu ajn rifuzus al si iujn ŝajne senkulpajn ecojn, kiujn retuzantoj kutimas vidi ĉiutage. Pli ofte ol ne, ĉi tiu preventa batalo kontraŭ etendado estas la kialo. La averaĝa Geminaŭto ne estas ia fanatika asketo, provante rezisti tenton por purigi ilian animon aŭ ion tiel stranga. Ni nur pensas, ke tio, kion ni havas tuj nun estas io sufiĉe speciala. Ni malamus vidi ĝin malrapide erozata tra jaroj dum bonintencaj ŝanĝoj fini puŝi nin sub glitajn deklivojn, kaj ni pensas, ke indas rezigni kelkajn luksetojn por redukti la probablecon de tiu okazo, eĉ iomete.
Ne tute. Estas ankoraŭ iuj teknikaj detaloj, kiujn la komputilemuloj bezonas eklabori pri kiel iuj aferoj funkcias malantaŭ la scenoj. Ĝi ne estas ĝuste bagatelaj aferoj, kaj se vi estas programisto, kiu povus interesiĝi pri efektivigi Gemini-programaron, vi devus observi aferojn. Sed el la vidpunkto de normala finuzanto, Gemini estas finita. Tre neverŝajnas, ke novaj funkcioj, kiuj gravus por vi kiel leganto aŭ verkisto de paĝoj en Gemini-spaco, estos aldonitaj dum la finprocezo. Se io ja enpremiĝas, vi povas esti certa, ke ĝi estos negrava. Do vi devus esti certa, ke vi povas plonĝi en legadon kaj verkadon hodiaŭ, kaj la tuta afero ne moviĝos perforte sub viaj piedoj venontjare kaj nekonatiĝos. La hodiaŭa ĝenerala uzantosperto estas ĉi tie por resti.
Ne por minuto. Nek volas iu partoprenanta en Gemini detrui Gopher-spacon. Gemini ne celas anstataŭigi aŭ Gopher aŭ la reton, sed kunekzisti pace kune kun ili kiel alia opcio kiun homoj povas libere elekti uzi se ĝi konvenas al ili. Samkiel iuj Gopher-uzantoj servas la saman enhavon tra kaj Gopher kaj la reto, homoj povas "duoble gastigi" aŭ "trioble gastigi" enhavon pri kia ajn kombinaĵo de protokoloj, laŭ ili, plej taŭgas kun siaj teknikaj, filozofiaj kaj estetikaj bezonoj kaj tiuj de siaj laŭcela spektantaro.
Eĉ pli bona respondo al ĉi tiu demando estas "do kio se ni ne povas?" Gemini ne devas fari ĉion kion la reto povas por indi. Geminaŭtoj povas uzi la reton por atingi taskojn kiuj povas esti atingitaj nur per la reto, kaj farinte ili povas fermi sian retumilo, lasi sian komputilon kapti spiron, tiam malfermi sian Gemini-klienton por pasi la ceteran de sia reta tempo ĝuante tre malsaman sperton legante interesan, utilan, aŭ amuzan enhavon en Gemini-spaco. Ĉi tio ne estas pli stranga aŭ vana ol uzante biciklon por fari taskojn kvartale aŭ por amuzo aŭ ekzerco semajnfine kvankam ankoraŭ vi devas konduki vian aŭto laboren semajntage, aŭ kultivante legomojn postkorte aŭ herbojn fenestrobrete kvankam ankoraŭ vi devas aĉeti plej multo da via manĝaĵo supermerkade. Eĉ duontempa krizhelpo ankoraŭ estas krizhelpo.
(krom daŭre legi ĉi tiujn Oftajn Demandojn, kompreneble!)
La oficiala hejmo de Projekto Gemini estas la geminiprotocol.net servilo. Ĝi servas la plej lastan version de ĉi tiuj Oftaj Demandoj, krom la protokolo-specifo, rekomenditaj plej bonaj praktikoj kaj alia oficiala dokumentaro per Gemini, Gopher kaj HTTPS sur IPv4 kaj IPv6.
Ekzistas oficiala Gemini-novaĵfluo, sur kiu vi povas teni okulon se interesas al vi sekvi oficialajn projektajn evoluojn:
Oficiala novaĵfluo pri Projekto Gemini (anglolingve)
Se vi vere volas fari profundan plonĝon en la historion de Gemini, vidu demandon 3.6 por ligiloj al la arĥivo de la nun malfunkcia dissendolisto, kie multaj decidoj kaj anoncoj estis faritaj.
Ekzistas ankaŭ ampleksa gamo de komunumo-provizitaj enhavoj pri Gemini, kaj en la reto kaj en Gemini-spaco mem. Estas iuj ligiloj sube, sed la Oftaj Demandoj ne eble povas provizi ĝisfundan aŭ tute ĝisdatan liston. (Ĉio estas en la angla krom se alie notite.)
Gemini Quickstart! (reta versio)
Gemini Quickstart! (Gemini versio)
"What is Gemini?" jutuba vidaĵo
"Awesome Gemini", komunumo-konservita listo de programaroj kaj rimedoj
"Gemini, le protocole du slow web", francolingva enkonduko al Gemini
"Was ist Gemini?", germanolingva enkonduko al Gemini
Hazarda diskuto pri Gemini ankaŭ okazas en la #gemini kanalo sur la tilde.chat IRC servilo.
Rigardu IRC-protokoloj per Gemino
Vi ankaŭ povas kontroli la #gemini haŝetikedon en la Fediverse.
La maniero de plej malalta devontigo por esplori Gemini-spacon estas uzi retprokurilon aŭ "portalon", kiel unu el la jenaj:
Tildeverse Gemini Prokurilo (funkciigita de Wobbly)
Ĉi tio permesos vin uzi normalan retumilon, kiel Chrome, Edge, Firefox aŭ Safari, por esplori Gemini-spacon. Ĉi tio estas tre rapida, tre facila, kaj se vi ne ŝatas tion, kion vi vidas, vi povas simple fermi la langeton kaj forgesi, ke Gemini ekzistas, kaj tio estos tio. Se vi ja ŝatas tion, kion vi vidas, vi devus konsideri instali dediĉitan Gemini-klienton, kiu provizos pli bonan kaj pli tutan foliuman sperton. Legu plu por eltrovi kiel fari tion.
Se vi scias kio estas SSH kaj kiel uzi ĝin, vi povas provi kelkajn terminal-bazitajn klientojn sen unue instali ilin sur via propra maŝino rulante:
ssh kiosk@gemini.circumlunar.space
Neniu pasvorto estas bezonata, kaj konektinte vi povos uzi interagan menuon por elekti klienton.
Ĉi tiu Gemini-kiosko estis inspirata de la Gopher-kiosko ĉe bitreich.org!
Danke al ĝia facila efektivigo, ekzistas larĝa gamo de Gemini-klientoj disponeblaj por larĝa gamo de aparatoj. Ĉi tiu klienta diverseco estas unu el la fortoj de Gemini kaj ni fieras pri ĝi, sed ĝi povas esti superforta se vi kutimis la monopolan situacion ekzistantan en la reto. Jen mallonga listo de kelkaj el la plej uzataj klientoj, kiujn vi eble volas provi kiel ekpunktojn:
Amfora estas terminala kliento por Windows, macOS kaj Linux
Geminaut estas GUI kliento por Windows kun denaska UI
Elaho, iOS kliento havebla ĉe la Apple App Store.
Kristall estas multprotokola GUI kliento por Windows, macOS, Linux kaj *BSD
Lagrange estas bela GUI kliento por Windows, macOS kaj Linux
Iom kompleta listo de ĉiuj konataj Gemini-klientoj estas trovebla en la sekcio "Klientoj" de la Gemini-programara listo sube, sed gardu vin, ke ĉi tiu listo ne estas bone vikariita. Ĝi enhavas kaj tre altkvalitajn, plentrajtajn klientojn sub agema ellaborado kaj malplenostajn hobiprojektojn kiujn oni ne tuŝis dum jaroj.
Gemini-programara listo (en la angla)
Estas sufiĉe da enhavo en Gemini-spaco, sed trovi ĝin ne estas tiel tuj aŭ rekte kiel oni eble esperas aŭ atendas. Esplori Gemini-spacon ne similas esplori novan sociamaskomunikilan apon aŭ pluruzantajn retejon kiel Reddit, kie ĉio ekzistas unuloke kaj al vi estas tuj prezentita longaj listoj de personoj kaj temoj. Ĝi pli similas al la tuta reto, kie estas multaj retejoj disiĝitaj tra multaj malsamaj serviloj, kaj kelkaj havas multege da uzantoj, kiuj uzas la retejon por interagi unu kun la alia, kaj kelkaj apartenas sole al unu persono. Ne ekzistas ununura, centra "ĉefpaĝo" al la tutafero. Vi devas uzi kombinaĵon de serĉiloj, abonoj al fluoj, kundivido de ligoj kun amikoj kaj simpla, hazarda esplorado por trovi aferojn, kaj vi povas uzi legosignojn por konservi trakon de tio, kion vi trovas. Tio povas senti malrapida kaj frustra komence se vi kutimas aliri senfinan fluon de freŝa enhavo kiam ajn vi volas, sed la zorgema esplorado kaj surprizaj malkovroj estas io, kion multaj homoj ekĝuas.
Gemini-spaco estas iom nova kaj sendube ankoraŭ kreskanta kaj ŝanĝanta. Kaj kapsuloj kaj la iloj por trovi ilin venas kaj iras dum tempo. Ĉi tiuj Oftaj Demandoj provizas kelkajn ligilojn sube al iuj popularaj kaj bone starigitaj lokoj, kiujn vi povas uzi kiel deirpunkto por esplori Gemini-spacon, sed neeviteblas, ke ĝi ne ĉiam estos tute ĝisdatigita, do ne prenu ion ajn malsupre kiel finvorto.
Ekzistas pluraj publikaj kunigiloj kiuj provas faciligi la trovadon de ĵus ĝisdatigita materialo en Gemini-spaco. Ĉar ĉi tiuj entiras enhavon de ampleksa rango de malsamaj serviloj, ili estas unu el la plej facilaj manieroj por trovi longajn listojn de ĵus afiŝita enhavo:
Antenna, kiu kunigas permane senditajn ununurajn paĝojn
bot en deriva, kunigilo de hispanlingva enhavo
CAPCOM, kiu kunigas po 100 malsamaj hazardaj kapsuloj monate
Cosmos, Gemini "super-kunigilo"
Spacewalk, kiu uzas ŝango-detektado por trovi novan enhavon
Antaŭtage, kiam Gemini-spaco estis pli malgranda, simplaj listoj de serviloj aŭ kategoriigitaj adresaroj de kapsuloj estis populara maniero por trovi enhavon. Ju pli la spaco kreskis, des pli ili malfaciliĝis bonteni, kaj kelkaj malaperis aŭ ĉesis esti ĝisdatigitaj, sed iuj ankoraŭ estas enretaj kaj bontenataj kaj povas pruvi utilaj.
La Kunlabora Adresaro de Gemini-spaco havas hierarĥan kategorian sistemon
La Gemini-adresaro ĉe medusae.space havas liston de kapsuloj dividitaj en temajn kategoriojn
La Recenzo Treeblue vikarias temajn fluojn kaj listojn de ligiloj kunigitajn de tra Gemini-spaco
La listo de konataj Gemini-gastigoj de la serĉilo geminispace.inf
Se vi serĉas ion apartan, Gemini havas serĉilojn, kiujn vi povas provi:
La geminispace.info serĉilo estas funkciigita de la sama programaro malantaŭ la iam unua Gemini-serĉilo, la nun bedaŭrinde malfunkcia GUS, kiu estis lanĉita de Natalie Pendragon surprize frue en la vivo de Gemini.
Ekzistas nombro da pluruzantaj Gemini-serviloj kun grandaj uzantaroj kie oni povas trovi multon enhavon unuloke. Esplori ĉi tiujn estas bona maniero trovi interesan enhavon. Iuj el ĉi tiuj servoj estas listigitaj responde de demando 2.5 sube.
Estas kelkaj "zine" projektoj en la Gemini-spaco, kiuj bone konvenas al la mediumo. Almenaŭ unu el ili, smolZine (kun, skribtempe, 39 numeroj eldonitaj dum pli ol du jaroj), regule ligas al "kaŝitaj (kaj ne tiom kaŝitaj) juveloj" por ke ĝiaj legantoj kontrolu:
Trovinte kapsulon, kiujn vi ĝuas per unu el la supraj manieroj, nepre kontrolu ĉu la aŭtoro kundividis ligliston. Multaj Geminiaŭtoj konservas nomatan "ligoĝardenon" en sia kapsulo, prizorgante montrilaron al aliaj kapsuloj, kiujn ili ĝŭas. Ĉi tiuj estas bonega maniero por ke rilataj partoj de Gemini-spaco kudru sin kune.
Se vi vere volas trovi enhavon, sur kiu vi ne povas facile stumbli, ankaŭ eblas esplori Gemini-spacon hazarde. Kelkaj projektoj, kiel serĉiloj kiuj "rampas" la tutan Gemini-spacon, ankaŭ publikigas listojn de ĉiu unuopa servilo, kiun ili malkovris. Vi povas simple alklaki ligilojn hazarde kaj kontroli kie vi alvenas!
Gemini-gastigoj konataj al geminispace.info
Gemini-gastigoj konataj al Kennedy
Gemini-gastigoj konataj al TLGS
Gemini-gastigoj konataj al Lupa
Ĉi tiu procezo eĉ estis aŭtomatigita! DiscoGem estas kapsulo publikiganta novan paĝon ĉiutage liganta al kvin kapsuloj elektitaj tute hazarde de la listo de kapsuloj konataj al la esplorrampilo Lupo. Pasi nur kelkajn momentojn kontrolante DiscoGem ĉiutage povas tre rapide ampleksi vian Gemini-spacan horizontojn.
DiscoGem - Malkovru novajn kapsulojn ĉiutage
Kompreneble, hazarda esplorado ankoraŭ foje alkondukos vin ien, kie vi estis antaŭe. Por redukti la ŝancon de tia okazo, vi povas limigi viajn elektojn al relative novaj serviloj. La geminispace.info serĉilo konservas, aldone al sia listo de konataj gastigoj, liston de siaj kvindekaj plej freŝe malkovritaj gastigoj:
Plej novaj Gemini-gastigoj malkovritaj de geminispace.info
Iuj Geminaŭtoj skribas ilojn por speguli enhavon de la reto en Gemini-spacon. Kelkfoje tiu spegulita enhavo estad sub Krea Komunaĵo aŭ simila permesilo, farante tion tute legitima do ĝi povas esti menciita en oficialaj oftaj demandoj! Ekzemple, inter alia spegulitaj rimedoj, Geminaŭtoj estas bonŝancaj ĝui bonegan interfacon al Vikipedio.
Gemini-spegulo de La Anarkiisma Biblioteko
Gemini-spegulo de textfiles.com
Parta Gemini-spegulo de la kunlabora skriba projekto de SCP Foundation
Gemipedia: Gemini-fasado al Vikipedio
Se vi volas, vi povas ruli kelkajn helpprogramojn sur via loka maŝino, kiuj respondas al Gemini-petoj por URL-oj korespondaj al aliaj protokoloj, kiel ekzemple Gopher aŭ la reto, alportante tiun enhavon kaj tradukante ĝin, kiel eble plej bone, el ĝia origina enhavo en Gemini-kongruan formon. Multaj Gemini-klientoj subtenas transdoni ne-Gemini-petojn al tiaj tradukprokuriloj. Gopher-prokuriloj funkcias tre bone ĉar kaj Gemini kaj Gopher estas tekstcentraj protokoloj kun similaj aliroj ligi. Retprokuriloj funkcias bone por iuj enhavoj sed ne bone por aliaj. Ne necesas diri, ke la Gemini-kliento neniam povas funkcii kiel io ajn proksima al universala retumila anstataŭaĵo, sed se estas relative malgranda nombro da tekstcentraj retejoj, kiujn vi ŝatas frekventi, uzi unu el ĉi tiuj prokuriloj povas faciligi ŝanĝi de elspezante plej multe da via rettempo en retumilo al plej multe da via tempo en Gemini-kliento.
Agena: Gemini-al-Gopherspaca prokurilo
Duckling: Gemini-al-HTTP prokurilo
Prokurilo Duckling Rapidagorda Gvidilo por Loka Gastigado
Publika Stargate Prokurilo: Gemini-al-HTTP enirejo
Gemini suferis eksplodan kreskan ondegon post prezentigo sur la populara retejo pri "hakista novaĵo" en 2020, ĉirkaŭ la sama tempo, kiam la monda kronvirusa pandemio signifis, ke multaj homoj estis blokitaj hejme, sentiĝante malkonektitaj kaj serĉante ion por fari interrete, kio ne estis Zoom-renkontiĝo aŭ pereo-rulado de novaĵejoj. Multaj kapsuloj starigitaj ĉi-momente estas ankoraŭ surretaj kaj aktivaj, sed multaj el ili estis poste forlasitaj kaj la domajnaj registradoj komencas eksvalidiĝi. Multaj homoj starigis kontojn sur pluruzantaj gastigo-provizantoj kaj ne faris pli ol kelkajn "Saluton, mondo!" aŭ "Testantaj..." afiŝojn, sed la provizanto kiel tuto ankoraŭ iras forte kaj restas surrete sen purigo de tiuj kapsuloj. Estas iom malfeliĉe, sed ankaŭ ne tute surprize aŭ probleme, ke ne ĉiuj kiuj provas Gemini elektas resti ĉirkaue longtempe. Ankaŭ ne estas sana atendo, ke ĉio eldonita interrete restos tie por ĉiam defaŭlte, eĉ post la malinteresiĝo aŭ forgeso pri la enhavo de la respondeculo.
Kompreneble, ĉar Gemini-paĝoj estas nur individuaj, memstaraj tekstdosieroj, estas banala afero konservi lokan kopion se vi timas, ke ĝi eble malaperos estonte. Eĉ ekzistas Gemini-kliento, kiu aŭtomate konservas persistan lokan kaŝaĵon de ĉiuj vizititaj paĝoj! La ĉefintenco estas faciligi enhavlegadon eksterrete (ekz., por eviti distraĵon, aŭ vojaĝi sen konektebleco), sed la mekanismo funkcias ankaŭ je ununura uzantnivelo por protekti kontraŭ ligoputro en tiuj partoj de Gemini-spaco, kiujn vi regule vizitas.
Offpunk, eksterrete-unua komandlinia kliento por Gemini kaj aliaj protokoloj
De malfrua 2021, ekzistas arkiva servo por Gemini, nomita Delorean, kiu similas la (fi)fama Wayback Machine por la TTT:
Delorean, la Tempomaŝino por Gemini-spaco
Se vi vere volas spuri iun pli malnovan mankan enhavon, ekzistas iuj pli antaŭaj arĥivoj, kiujn vi povas provi, sed vi devos elŝuti dosieron enhavantan la tutan Gemini-spacon tiutempe kaj ĉasi loke:
2020 Gemini-spacaj arĥivoj faritaj de mozz
Malfacilas scii precize. Nombri unikajn gastignomojn verŝajne troigus la grandecon de la spaco ĉar iuj pluruzantejoj donas al ĉiu uzanto rian propran subdomajnon. Aliflanke, kalkuli unikajn IP-adresojn verŝajne subtaksus la grandecon ĉar Gemini permesas servi plurajn malsamajn domajnojn de la sama IP.
Nerigarde, ekde meze de 2023, ekzistas proksimume 425,000 konataj Gemini URL-oj disvastinte tra proksimume 2,500 kapsuloj, proksimume 1,700 domajnoj, kaj proksimume 1,200 IP-adresoj.
Frue de 2022 ekzistis proksimume 284,000 URL-oj tra 1,900 kapsuloj, 1,300 domajnoj, kaj 1,000 IP-adresoj, dum frue de 2021 estis prokimume 200,000 URL-oj tra 750 kapsuloj, 500 domajnoj, kaj 600 IP-adresoj. Do, ne gravas kiel oni mezuras ĝin, Gemini-spaco estis vastiĝanta ekde la unua tago.
La plej lastaj statistikoj troveblas ĉe la jena ligilo:
Gemini-spacaj statistikoj provizitaj de la rampilo "Lupa" de Stéphane Bortzmeyer
Estas multaj opcioj meti enhavon en Gemini-spacon. La jenaj opcioj estas listigitaj proksimume en kreskanta ordo laŭ bezonata teknika lerteco kaj elspezo.
Estas multaj pluruzantaj gastigaj servoj, kie ĉio, kion vi bezonas por malfermi konton kaj komenci eldoni, estas retumilo aŭ Gemini-kliento, kiu subtenas klientatestilojn. Vi ne devas malfermi terminalon aŭ uzi la komandlinion aŭ fuŝi kun dosierpermesoj aŭ eĉ scii kio estas ĉi tiuj aferoj.
La plej simpla maniero komenci eldoni en Gemini estas uzi servon kun ret-bazita fasado. Vi eĉ ne bezonas instali Gemini-klienton por uzi unu el ĉi tiujn servojn! Kvankam kompreneble vi devos instali unu por vidi tion, kion vi eldonis, kaj ankaŭ esplori tion, kion eldonis viaj kunuzantoj! Rimarku, ke Gemlog Blue estas la sola unu el ĉi tiuj servoj, kie via enhavo publikiĝas sole in Gemini-spaco. La aliaj havebligas enhavon per Gemini kaj aliaj protokoloj samtempe, aŭ rete aŭ Gopher aŭ ambaŭ.
Jen servoj, kiu permesas eldoni al Gemini-spaco per retumilo:
Flounder, kie via enhavo haveblos per Gemini kaj la reto samtempe
Gemlog Blue, havante ege malpezan retinterfacon kun nek kuketoj nek Javascript
Ekzistas ankaŭ iuj pure Gemini-bazitaj pluruzantaj servoj kun facilaj interfacoj. Por uzi unu el ĉi tiuj, vi bezonos Gemini-klienton, kiu subtenas ion nomatan "klientatestiloj". Ĉiuj el la plej popularaj GUI-klientojn subtenas ĉi tio, do ĉi tiuj servoj ĝenerale "nur funkcias". Vi nur bezonas Gemini-klienton por publikigi, kaj vi povas aliri la enhavon nur per Gemini-kliento. La tuta sperto de legado kaj skribado ene de unu el ĉi tiuj servoj povas okazi de la sama programo, do la entuta uzanta sperto estas tre konata kaj ne tiom malsame de uzo de retumilo por aliri, ekz., Reddit aŭ Twitter.
Teknikaj limigoj de la protokolo Gemini signifas, ke platformoj, kiuj funkcias tiel, estas esence limigitaj al permesi al uzantoj afiŝi relative mallongan, nur tekstan enhavon. La longeca limigo ne estas tiel severa kiel la 280 signaj limigo de Twitter, do ne veras, ke ĉi tiu paradigmo ne povas subteni grandajn kaj aktivajn komunumojn. Sed, se vi volas skribi longforman enhavon, kiel vi trovus interrete sur Medium aŭ Substack, aŭ se vi volas alŝuti bildojn aŭ alian netekstan enhavon al via kapsulo, tiam vi devos serĉi pli malsupre en la opcilisto ĉi-sekcie.
Jen servoj, kiu permesas eldoni al Gemini-spaco per Gemini-kliento kun klientatestila subteno:
Bubble: Diskutaj forumoj, mikroblogado, kaj Git temspurado
Station: "Kie kapsulantoj amikumi"
Kreskanta nombro da "pubnix" aŭ "tilde" komunumoj (pluruzantaj uniksaj sistemoj kie uzantoj interagas unu kun la aliaj ensalutante per SSH por uzi lokajn retpoŝtan, babiladan, kaj BBS programarojn) ankaŭ ofertas Gemini-gastigadon (tipe kunflanke de reta kaj/aŭ Gopher gastigado). Ĉi tio ne estas ĝenerale tiel tuj facila kaj intuicia maniero por starigi Gemini-kapsulon kiel unu el la servoj listigita en 2.5.1, sed aliflanke plejmulto da ĉi tiuj komunumoj aktive interesiĝas helpi iliajn uzantojn lerni pli pri komputado en uniksa medio kaj havos babilejojn kaj/aŭ anonctabulojn kie vi povas demandi helpon. Se vi interesiĝas pri eldonado en Gemini-spaco kaj volis provi plibonigi kaj viajn ĝeneralajn komputikkapablojn kaj vian scipovon, aliĝi al pubnix povas esti bonega maniero movi al ambaŭ celoj samtempe!
Vi eble povas akiri konton ĉe unu el la komunumoj en la suba (ne-elĉerpa!) listo. Bonvolu noti, ke la plej multaj el ĉi tiuj komunumoj estas pli malnovaj ol Gemini mem, kaj eble pli koncentriĝas pri aliaj servoj aŭ estas specifaj por aparta temo aŭ intereso. Esploru viajn elektojn zorge kaj aliĝu ie kie vi pensas, ke vi taŭgos, anstataŭ trakti ĉi tiujn mirindajn mondetojn kiel liberan spacon en kiu forĵeti viajn aĵojn.
Super Dimensional Fortress, alinome SDF
Texto-Plano (hispanlingva komunumo)
Se vi apartenas al pubnix-komunumo, kiu ne ofertas Gemini-gastigadon, ne povas damaĝi demandi al la administranto(j) ĉu ili interesiĝas aldoni ĉi tiun servon!
Se vi jam havas iom altnivelan komputilan scipovon kaj vi ne interesiĝas pri la komunumeco aŭ aldonaj servoj de pubnix/tilde-servilo, sed ankaŭ ne volas la ĝenon aŭ elspezon funkciigi vian propran servilon (vidu 2.5.4 sube) , estas iuj provizantoj, kiuj ofertas nur Gemini-gastigadon per SFTP aŭ Git-deponejoj:
SourceHut (inkludas subtenon por personecigitaj domajnoj)
Un bon café, provizante senkostan SFTP-gastogadon por francparolantaj Gemininaŭtoj
La opcio kiu proponas al vi la plej grandan sendependecon, liberecon kaj regadon sur via Gemini-ĉeesto estas funkciigi vian propran Gemini-servilon sur VPS aŭ komputilo en via propra hejmo (malgrandaj SBC-oj kiel la RaspberryPi estas perfekte kapablaj agi kiel Gemini-serviloj!). Eĉ se vi uzas komputilon en via propra hejmo, vi verŝajne devos aĉeti domajnnomon de registristo kontraŭ jarkotizo, do necesas iu financa devontigo, sed ĉi tio ofte povas esti relative malalta.
Estas ampleksa rango de servilaj programaroj haveblaj de kiuj elekti ĉe la sekcio "Serviloj" de la Gemini-programara listo sube:
Veras, ke vi bezonas bonan novelon de teknika scio por gastigi vian propran Gemini-kapsulon, kaj ĝi certe ne estas opcio por ĉiuj. Samtempe, eĉ se vi neniam antaŭe faris ion tian, vi ne devus pensi pri tio kiel neebla obstaklo kaj forĵeti la eblecon. Eĉ maljunaj hundoj povas lerni novajn ruzojn, kaj la deziro starigi vian propran kapsulon povas agi kiel instigilon por lerni novajn kapablecojn. Se vi sukcesos, la sento de atingo kaj mempovigo estos bonega rekompenco, kaj eĉ se vi ne faros, estas bona ŝanco, ke vi ankoraŭ venos for de la sperto lerninte ion, kion vi antaŭe ne sciis. Demandu al la komunumo pri aferoj, kiujn vi ne komprenas, kaj eble skribu helpemajn gvidilojn por aliaj pri aferoj, kiujn vi ja komprenas:
Kiel starigi kaj administri kapsulon sur servilo kiun vi posedas
Gemini uzas propran tre malpezan marklingvon por paĝoj, komune vokita "gemtext" kaj servita kun la neregistrita MIME-tipon "text/gemini". Gemteksto aspektas multe kiel la popularan lingvon Markdown, sed ĝi fakte estas aparta kaj pli simpla (vidu 4.4.5 se vi miras kial ni ne nur uzis Markdown). Vi povas lerni pli pri gemteksto ĉe la ligiloj sube:
Rapida enkonduko al "gemtext" marklingvo
Gravas kompreni, ke la plej multaj el la funkcioj provizitaj de gemteksto ne estas tie por lasi vin regi kiel via kapsulo aspektas kiam iu vizitas ĝin, almenaŭ ne rekte. Gemini radikale malsimilas de la reto ĉar ĝi metas la tutan regadon sur kiel aspektas la kapsulo ne mane de la kapsula publikiganto, sed de la rigardanto. La sama kapsulo povus aperi en dek apartaj manieroj se dek malsamaj homoj rigardus ĝin tra dek malsamaj klientoj. Ni estas tute bone kun tio! Vidu demandon 4.4.4 se vi estas scivolema pri kial.
Ekzemple, vi povas uzi liniojn komencantajn per # por meti titolojn en gemtektsaj dokumentoj, sed ne pensu tion kiel "maniero fari iun tekston granda kaj forta". Ĝi supozeble estas semantika afero. Gemini-klientoj kaj multaj aliaj Gemini-iloj multe dependas de titoloj por fari aferojn kiel presenti uzantinterfacerojn por helpi rapide kaj facile navigi longajn dokumentojn kun kompleksa strukturo aŭ eltrovi kiel titoli ligilojn en abonilo. Se vi uzus titolojn stile anstataŭ semantike, eble estus neintencajn konsekvencojn.
Kompreneble, plej multaj klientoj ja metos titolojn en pli granda tiparo aŭ tia, sed ili ne estas devigitaj fari tion.
Estas malkoncerta por iuj homoj publikigi ion kaj ne ricevi tujajn antaŭsciigon, en la formo de "ŝatoj" aŭ komentoj aŭ pliaj voĉdonoj aŭ akceloj aŭ sekvaj por sciigi al ili kion homoj pensis pri ĝi, aŭ eĉ se iu ajn tute vidis ĝin! Afiŝi en Gemini-spaco povas senti kiel krii en la malplenon, aŭ ĵeti mesaĝon en botelo en la oceanon, precipe kiam ĝi estas via unua fojo. Homoj havas vastan gamon de reagoj al ĉi tio, ĉiuj validaj.
Kelkaj Geminaŭtoj (precipe tiuj de la "malgranda interreto" persvado, vidu 6.3) fakte konsideras la "botelon en la oceano" naturon de Gemini-paĝo kiel profito. Ricevante tujajn reagojn forme de "ŝatoj" aŭ similaj, vi neeviteble, eĉ se nur iomete, eĉ se vi aktive provus ne, permesus al viaj estontaj afiŝoj esti influita de ĝi. Vi komencus klini vian skribadon al tio, kion vi pensas, ke viaj legantoj volos legi, eĉ se via mensa modelo de viaj legantoj estas konstruita sur tre malforta reago, kiun homoj forlasas rapide, facile, ofte sennome, ofte sen reala konsekvenco por si mem, ofte post ilia propra respondo estis neeviteble influita de tio, kion ili vidis en la aliaj respondoj. Ĵetante botelojn en la elektronikan maron, vi pli verŝajne estos via aŭtentika memo kaj skribos tion, kion vi vere pensas pri tio, pri kio vi vere volas skribi. Ĝi povas esti terapia por la aŭtoro almenaŭ, aŭ helpi rin rektigi kaj konkrete formi kelkajn ideojn, kiuj flosis tra ria kapo. Sed eĉ kiel leganto, stumbli ion, kio vere resonas kun vi, kiun vi trovis en hazarda malnova botelo flosanta en obskura angulo de la interreto, eble multajn jarojn post kiam ĝi estis skribita, sen perspektivo de ajna plua kontakto kun la aŭtoro, povas esti surprize emocia sperto. Estas ia kruda homa intimeco implikita, kiu, malgraŭ dividado tra granda distanco kaj granda tempo, sentas sin pli profunda ol io ajn atingita per pli rapidaj, ŝajne pli "konektitaj" specoj de surreta kontakto. Pubniksaj / tildaj komunumoj estas bonaj lokoj por serĉi antikvajn botelojn, ĉar ili tendencas resti surete jarojn, eĉ jardekojn.
Multaj Geminnaŭtoj elektas lasi retpoŝtadreson aŭ Fediverse aŭ XMPP uzantnomon (eble unu kreita ĝuste por tiu celo) sur sia kapsulo por ke legantoj, kiuj volas sciigi ilin, ke ili ŝatis ilian afiŝon aŭ ke ili malkonsentis ideon, povas atingi ilin. Tio povas esti iom timiga, sed ofte funkcias tre bone. Tio estas pli alta baro al retrosciigoj ol pretervetura suprenvoĉdono aŭ subenvoĉdono, kio signifas, ke vi ricevos ilin malpli ofte, sed kiam vi ricevos ilin, ili tendencas esti de pli alta kvalito. Ĉar ĝi malpli oportunas, ili venas nur de homoj, kiuj vere zorgas pri tio, kion vi skribis. Ili ne necese konsentis ĉion, kion vi diris, sed eĉ kritiko tendencas esti "pli bona" ĉi-sisteme; kiam homoj ne lasas siajn retrosciigon en publika forumo, kie la retrosciigo mem povas ricevi retrosciigon, ili sentas malpli bezonon troigi kaj fari kruelajn ŝercojn por gajni poentojn kun publiko. Kaj kiam la retrosciigo estas pozitiva, ĝi povas kreski al longdaŭra koresponda rilato ĉar vi komunikas dekomence per ĝeneraluzebla medio, kiu tute ne rilatas al Gemini. Se vi gastigas vian enhavon ie kiel pubnix-servilo (vidu 2.5.2), verŝajne plejofte tia kontakto venos de samsistemanoj, ĉar ili rulumos tra la uzantlistoj pli ofte ol eksteruloj, kio signifas, ke vi jam havas almenaŭ unu aferon komunan kun la plej multaj homoj, de kiuj vi aŭdas.
Multaj Ĝeminaŭtoj "respondas al" aŭ "komentas pri" afiŝoj, kiujn ili trovas nur skribante afiŝon de si en sia propra kapsulo, retroligante al la origina afiŝo por kunteksto. Tio helpas la legantojn de la dua aŭtoro malkovri la enhavon de la unua aŭtoro, kiu estas utila funkcio de ĉi tiu aliro. Ne estas garantio, ke la unua aŭtoro jam konscias pri la dua kaj vidos la respondon (retpoŝtmesaĝo helpus pri tio, se la dua aŭtoro vere konsiderus ĝin grava). Tamen multaj homoj trovas afiŝon por respondi sur ia kunigila servo (vidu 2.2.1), kaj kiel regulo oni emas rigardi kunigilojn kiuj inkluzivas sian propran enhavon (kvankam kompreneble estas esceptoj), do ne estas tute nekutime, ke tien-reen konversacioj inter grupoj de homoj kreskas organike sur grandaj kunigiloj. Tiel kelkaj popularaj Gemini-spacaj kunigiloj vere funkcias kiel pli malrapida, malcentrigita socireto, sen ajna eksplicite socia infrastrukturo en loko. Por multaj Geminaŭtoj, ĉi tio estas vere ilia ĉefa speco de interagado en Gemini-spaco kaj ili sentas neniun bezonon por io plu. Tiu aliro ne nepre skalos bone por grandaj kaj diversaj komunumoj, sed ne estas obstaklo aŭ problemo prizorgi pliajn kunigilojn kun specifaj temoj kaj malsamaj komunumaj normoj laŭbezone.
Ne ĉiuj Geminaŭtoj havas fortan negativan sintenon al la ideo de "socia" retrosciigo, kvankam nuntempe ili verŝajne estas malplimultaj. Certe estas sociaj opcioj haveblaj por tiuj, kiuj ja deziras ilin.
Se vi memgastigas vian Gemini-enhavon, vi havas la opcion uzi CGI-programojn aŭ ian kadron por aldoni ŝatojn, komentojn, "menciojn", aŭ alian tian funkciadon al via kapsulo. Kelkaj haveblaj rimedoj por tio estas:
gemlikes, sistemo por ŝatoj kaj komentoj
Gemini Mentions, norma metodo por ke kapsulposedantoj komuniku la ekziston de respondoj
Vi povas uzi ankaŭ iujn el la pli "sociaj" stilaj Gemini-aplikaĵoj ĵus aperintaj (vidu 2.5.1) kie ŝatoj kaj respondoj haveblas kaj funkcias pli-malpli same kiel sur la reto. Vi povas aŭ vere afiŝi la plej grandan parton de via enhavo en tiuj spacoj kaj partopreni en la ĉirkaŭaj sociaj interagoj, aŭ uzi ilin kiel lokon por peti komentojn kaj okupiĝi kun legantoj.
La plej grava afero, kiun vi povas fari por altiri kaj konservi legantaron en Gemini-spaco, estas skribi enhavon, kiun homoj vere volas legi! Sen tio, nenio vere helpos.
Se vi starigis vian propran Gemini-servilon por gastigi vian enhavon, vi verŝajne konsideru sendi vian URL al almenaŭ unu el la Gemini-serĉiloj (vidu 2.2.3) por ke via kapsulo estu indeksita estonte. Se vi uzas alies gastigadon, bonŝancas, ke la serĉiloj entiros vian enhavon sen ia ago viaflanke.
Sendi aŭ vian tutan kapsulon aŭ kelkajn individuajn afiŝojn al unu el la grandaj Gemini-spacaj kunigiloj (vidu 2.2.1) helpos homojn malkovri vian laboron. Depende de la kunigilo, fari tion povus devigi vin aŭ generi Atom-fluon por via kapsulo aŭ formati iujn partojn de via kapsulo por faciligi abonon.
Faciligi la abonon de via kapsulo pliigas la ŝancojn, ke iu ĝuante ion, kion vi jam skribis, legos aferojn, kiujn vi skribas estontece.Ĝi farindas eĉ se vi ne interesiĝas esti prezentita sur unu el la grandaj, popularaj kunigiloj. Sufiĉe da Geminaŭtoj ne regule kontrolas tiujn kunigilojn, preferante anstataŭe prizorgi sian propran legsperton per rekte abonado al kapsuloj, kiujn ili ĝuas.
La plej rapida kaj facila maniero fari vian kapsulon abonebla estas sekvi la kongruan Gemini-kunulospecifon, ligitan sube. Mallonge, ajna paĝo enhavanta ligilojn, kies ligteksto komenciĝas per dato formatita kiel YYYY-MM-DD povas esti abonita, ĉu per ligiloj aŭ rekte ene de iuj Gemini-klientoj. Se vi formatas viajn ligilojn tiel, vi ankaŭ donu al la paĝo titollinion, ĉar plej multaj abonprogramoj uzos tion kiel "fluan" titolon kaj/aŭ por formati ligilojn.
Kunulspecifo: Aboni Gemini-poĝojn
Se vi ŝatas la sonon de Gemini principe kaj estas tentata starigi kapsulon sed vi timas, ke ĝi estos tempoperdo ĉar vi havos nur malgrandan publikon kompare kun la reto, aŭ vi ne volas senti kvazaŭ vi ekskludas homojn, kiuj ankoraŭ ne scias pri Ĝemeloj aŭ kiuj ne volas uzi ĝin, ne malesperu! Vi povas duoblogastigi vian enhavon sur Gemini-spaco kaj la reto samtempe. Legu pli pri tio en demando 2.11.2.
Se vi konstruas vian kapsulon kiel kapsulo unue kaj ĉefe kaj uzas ilon kiel Kineto por aŭtomate speguli ĝin al la reto, ĝi estas iom kiel konstrui retejon kun tre opiniema CMS kiu malhelpas vin krei ion ajn krom tre simpla, pura, funkcia retejo. Vi povas uzi CSS por stiligi la generitan HTML-on por iom da vida identeco, se tio gravas por vi (vi havos nur manplenon da etikedoj por labori, do estos malfacile krei ion trotroan), do tiam iu ajn kun retumilo povos vidi ĝin, eble sen eĉ ideeto, ke ĝi estas Gemini-kapsulo kulise. Dume, Geminaŭtoj ankaŭ povos vidi ĝin denaske sen ideeto, ke ĝi estas ankaŭ sur la reto. Ambaŭ "teamoj" povos rigardi vian enhavon kiel ili supozeble plej ŝatas, kaj vi povos senti bone fari vian individuan parton por fari la mezan retejon iom malpli terura ol la status quo.
Poste, se vi elektas iri "ĉio en" sur Gemini, vi povas ĉesi ruli la spegulantilon kaj anstataŭigi la spegulon per unuopa senmova paĝo por sciigi homojn, ke vi iris nur Gemini. Aŭ se ial vi elektas, ke vi ne plu volas, ke via enhavo estu en Gemini-spaco, vi povas reagordi vian Gemini-servilon por nur aŭskulti konektojn de localhost, por ke la spegulantilo estu la sola maniero por aliri ĝin. Tiel vi povas preni la tempon, kiun vi bezonas por konverti vian enhavon al ia nurreta CMS.
Kion vi havas perdi krom la potenco konstrui bruajn, malordajn, invadajn retejojn?
Krom sendi vian URL al serĉiloj (vidu 2.2.3), vi eble pripensu krei robots.txt dosieron provante regi kiel aŭtomataj Gemini-klientojn aliras vian servilon:
Kunulspecifo: robots.txt por Gemini
Se vi jam havas ĉeeston en Gopher-spaco, vi povas tre rapide kaj facile transiri al duoblogastigado de la sama enhavo en Gopher-spaco kaj Gemini-spaco samtempe per la ilo GeGoBi. Ĝi prizorgas tradukadon de Gopher-menuoj en Gemini-dokumentojn. Vi povas simple daŭrigi prizorgi vian Gopher-truon kiel vi kutime farus, kaj la spegulado al Gemini-spaco estas aŭtomatigita.
GeGoBi, Gemini-Gopher duoblogastigadilo
Vi povas fari tion per unu el du manieroj.
Plej facilas komenci kreante Gemini-kapsulon. Tiam vi povas rapide kaj facile duoblogastigi la saman enhavon sur Gemini kaj la reto samtempe kun la ilo Kineto, kiu spegulas unu-domajnan Gemini-kapsulon sur la reto:
Kineto: unu-domajna HTTP-al-Gemini prokurilo
Tiel funkcias la retejo geminiprotocol.net. Solderpunk nur prizorgas la Gemini-version, kaj Kineto prizorgas la ceteron.
La alia maniero estas komenci per retejo. Ĉi tio estas pli delikata, ĉar kongruigi de la reto al Gemini estas "perdema". Sed iuj sukcesis, ekzemple, konvinki la senmovan retejan generilon Hugo eligi kaj HTML-an kaj gemtekstan versiojn de retejo:
"Gemini and Hugo" blogafiŝo de Sylvain Durand
Malklarigante la linion inter ĉi tiuj du aliroj estas minimumisma reteja CMS nomita Lichen, kiu uzas gemtekston kiel sian stokformaton (kiel aliaj CMSoj uzas MarkDown). Kun iom da agordo, vi povas utiligi ĉi tiun dezajnon por servi la saman enhavon per Gemini kaj la reto samtempe:
Lichen, ege malpeza reta CMS bazita sur gemteksto.
Ne problemas direkti GeGoBi al Gopher-truo kaj poste direkti Kineton al GeGoBi por "levi" enhavon de Gopher-spaco en Gemini-spacon kaj la reton, starigante rapidan kaj facilan ĉeeston en ĉiuj tri protokoloj. Fari ĉi tion, tamen, ne permesas vin utiligi kelkajn el la manieroj, kiujn Gemini provis plibonigi la utilecon de Gopher. Vi devus skribi Gopher-mapojn anstataŭ gemtekston, ekzemple, kaj via teksto estus malmole envolvita je 70 aŭ 80 kolumnoj por bonaspekti en Gopher-klientoj, signifante, ke Gemini-klientoj ne povas envolvi ĝin por konveni la ekranetojn de porteblaj aparatoj.
Se vi traktas Gemini-kapsulon kiel "deirpunkton" anstataŭ Gopher-truo, vi povas uzi Kineto por meti vian enhavon sur la reton, sed tiam vi bezonas manieron traduki "suben" al Gopher. Ankoraŭ ne ŝajnas estas ekzistaj iloj por ĉi tio. Ĝi estas problemo pli subtila ol ĝi unue ŝajnas. Facilas preni gemtekstan dosieron kaj envolvi la liniojn ĉe specifa nombro da kolumnoj, lasi la reston tia, kaj nur servi ĝin kiel ero-tipo 0 tekstdosiero per Gopher. Ĉi tio devigas vian Gopher-publikon legi krudan gemtekston, kiu ne estas ĝuste malfacila aŭ malbela, sed sentas iom malrespekta al la spaco. Aliflanke, facilas iri paŝon plu kaj aŭtomate traduki gemtext-paĝojn en Gopher-menuojn, tiel ke la ligiloj fariĝu elektiloj kaj oni povas sekvi ilin sen kopiado kaj algluado de URL-ojn, kaj eĉ ne tuj evidentas, ke la enhavo originis el Gemini-spaco. Sed tiam vi kreis unu el tiuj Gopher-truoj kie tute ĉio estas menuo, kaj kiel diskutite en demando 4.2.2 tio ankaŭ ne estas spirite de Gopher (kvankam sufiĉe da homoj aktivaj nur en Gopher-spaco faras ĝin ĉiuokaze, do ĝi ne povas esti konsiderata kiel ago de "fremda barbaro"). Fari "Gemini-unua trioblogastigado" respekte kaj penseme je Gopher-spaco bezonas iom da pripensado kaj eble postulas kutiman ilaron por via ĉeesto.