% tex2asc-version: 0.1
%
%    Tibullus' Elegies, book I.
%
%    Contributor: Konrad Schroder <perseant@u.washington.edu>
%
%    Original publication data:
%         Postgate, John Percival.  _Tibulli_aliorumque_Carminum_libri_Tres._
%              Oxford: Oxford University Press, 1915.
%
%    Version: 0.01 (Beta), 19 December 1993
%
%    This file is in the Public Domain.
%
\input ks_macros.tex
\poetrysize
\raggedbottom
\centerline{TIBVLLI CARMINUM}
\centerline{LIBER PRIMVS}

\beginsection I.

{\obeylines\linesbyfive
D{\sc IVITIAS} alius fuluo sibi congerat auro
\quad et teneat culti iugera multa soli,
quem labor adsiduus uicino terreat hoste,
\quad Martia cui somnos classica pulsa fugent:
me mea paupertas uita traducat inerti,
\quad dum meus adsiduo luceat igne focus.
ipse seram teneras maturo tempore uites
\quad rusticus et facili grandia poma manu:
nec Spes destituat sed frugum semper aceruos
\quad praebeat et pleno pinguia musta lacu.
nam ueneror, seu stipes habet desertus in agris
\quad seu uetus in triuio florida serta lapis:
et quodcumque mihi pomum nouus educat annus,
\quad libatum agricolae ponitur ante deo.
flaua Ceres, tibi sit nostro de rure corona
\quad spicea, quae templi pendeat ante fores;
pomosisque ruber custos ponatur in hortis
\quad terreat ut saeua falce Priapus aues.
uos quoque, felicis quondam, nunc pauperis agri
\quad custodes, fertis munera uestra, Lares.
tunc uitula innumeros lustrabat caesa iuuencos:
\quad nunc agna exigui est hostia parua soli.
agna cadet uobis, quam circum rustica pubes
\quad clamet `io messes et bona uina date.'
iam mihi, iam possim contentus uiuere paruo
\quad nec semper longae deditus esse uiae,
sed Canis aestiuos ortus uitare sub umbra
\quad arboris ad riuos praetereuntis aquae.
nec tamen interdum pudeat tenuisse bidentem
\quad aut stimulo tardos increpuisse boues;
non agnamue sinu pigeat fetumue capellae
\quad desertum oblita matre referre domum.
at uos exiguo pecori, furesque lupique,
\quad parcite: de magno praeda petenda grege.
hinc ego pastoremque meum lustrare quot annis
\quad et placidam soleo spargere lacte Palem.
adsitis, diui, neu uos e paupere mensa
\quad dona nec e puris spernite fictilibus.---
fictilia antiquus primum sibi fecit agrestis
\quad pocula, de facili composuitque luto.---
non ego diuitias patrum fructusque requiro,
\quad quos tulit antiquo condita messis auo:
parua seges satis est; satis est, requiescere lecto
\quad si licet et solito membra leuare toro.
quam iuuat immites uentos audire cubantem
\quad et dominam tenero continuisse sinu
aut, gelidas hibernus aquas cum fuderit Auster,
\quad securum somnos imbre iuuante sequi !
hoc mihi contingat: sit diues iure, furorem
\quad qui maris et tristes ferre potest pluuias.
o quantum est auri pereat potiusque smaragdi,
\quad quam fleat ob nostras ulla puella uias.
te bellare decet terra, Messalla, marique,
\quad ut domus hostiles praeferat exuuias:
me retinent uinctum formosae uincla puellae,
\quad et sedeo duras ianitor ante fores.
non ego laudari curo, mea Delia: tecum
\quad dum modo sim, quaeso segnis inersque uocer.
te spectem, suprema mihi cum uenerit hora,
\quad et teneam moriens deficiente manu.
flebis et arsuro positum me, Delia, lecto,
\quad tristibus et lacrimis oscula mixta dabis.
flebis: non tua sunt duro praecordia ferro
\quad uincta, nec in tenero stat tibi corde silex.
illo non iuuenis poterit de funere quisquam
\quad lumina, non uirgo sicca referre domum.
tu manes ne laede meos, sed parce solutis
\quad crinibus et teneris, Delia, parce genis.
interea, dum fata sinunt, iungamus amores:
\quad iam ueniet tenebris Mors adoperta caput;
iam subrepet iners aetas, nec amare decebit,
\quad dicere nec cano blanditias capite.
nunc leuis est tractanda uenus, dum frangere postes
\quad non pudet et rixas inseruisse iuuat
hic ego dux milesque bonus: uos, signa tubaeque,
\quad ite procul, cupidis uulnera ferte uiris,
ferte et opes: ego composito securus aceruo
\quad dites despiciam despiciamque famem.
}

\beginsection II.

{\obeylines\linesbyfive
A{\sc DDE} merum uinoque nouos compesce dolores,
\quad occupet ut fessi lumina uicta sopor:
neu quisquam multo percussum tempora baccho
\quad excitet, infelix dum requiescit amor.
nam posita est nostrae custodia saeua puellae,
\quad clauditur et dura ianua firma sera.
ianua difficilis domini te uerberet imber,
\quad te Iouis imperio fulmina missa petant.
ianua, iam pateas uni mihi uicta querellis,
\quad neu furtim uerso cardine aperta sones.
et mala si qua tibi dixit dementia nostra,
\quad ignoscas: capiti sint precor illa meo.
te meminisse decet quae plurima uoce peregi
\quad supplice cum posti florida serta darem.
tu quoque ne timide custodes, Delia, falle.
\quad audendum est: fortes adiuuat ipsa Venus.
illa fauet seu quis iuuenis noua limina temptat
\quad seu reserat fixo dente puella fores:
illa docet molli furtim derepere lecto,
\quad illa pedem nullo ponere posse sono,
illa uiro coram nutus conferre loquaces
\quad blandaque compositis abdere uerba notis.
nec docet hoc omnes, sed quos nec inertia tardat
\quad nec uetat obscura surgere nocte timor.
en ego cum tenebris tota uagor anxius urbe,
\quad $\ldots$
nec sinit occurrat quisquam qui corpora ferro
\quad uulneret aut rapta praemia ueste petat.
quisquis amore tenetur, eat tutusque sacerque
\quad qualibet; insidias non timuisse decet.
non mihi pigra nocent hibernae frigora noctis,
\quad non mihi cum multa decidit imber aqua.
non labor hic laedit, reseret modo Delia postes
\quad et uocet ad digiti me taciturna sonum.
parcite luminibus, seu uir seu femina fiat
\quad obuia: celari uult sua furta Venus.
neu strepitu terrete pedum neu quaerite nomen
\quad neu prope fulgenti lumina ferte face.
si quis et imprudens aspexerit, occulat ille
\quad perque deos omnes se meminisse neget:
nam fuerit quicumque loquax, is sanguine natam,
\quad is Venerem e rapido sentiet esse mari.
nec tamen huic credet coniunx tuus, ut mihi uerax
\quad pollicita est magico saga ministerio.
hanc ego de caelo ducentem sidera uidi,
\quad fluminis haec rapidi carmine uertit iter,
haec cantu finditque solum manesque sepulcris
\quad elicit et tepido deuocat ossa rogo:
iam tenet infernas magico stridore cateruas,
\quad iam iubet aspersas lacte referre pedem.
cum libet, haec tristi depellit nubila caelo:
\quad cum libet, aestiuo conuocat orbe niues.
sola tenere malas Medeae dicitur herbas,
\quad sola feros Hecatae perdomuisse canes.
haec mihi composuit cantus, quis fallere posses:
\quad ter cane, ter dictis despue carminibus.
ille nihil poterit de nobis credere cuiquam,
\quad non sibi, si in molli uiderit ipse toro.
tu tamen abstineas aliis: nam cetera cernet
\quad omnia: de me uno sentiet ille nihil.
quid credam ? nempe haec eadem se dixit amores
\quad cantibus aut herbis soluere posse meos,
et me lustrauit taedis, et nocte serena
\quad concidit ad magicos hostia pulla deos.
non ego totus abesset amor, sed mutuus esset,
\quad orabam, nec te posse carere uelim.
ferreus ille fuit qui, te cum posset habere,
\quad maluerit praedas stultus et arma sequi.
ille licet Cilicum uictas agat ante cateruas,
\quad ponat et in capto Martia castra solo,
totus et argento contextus, totus et auro,
\quad insideat celeri conspiciendus equo;
ipse boues mea si tecum modo Delia possim
\quad iungere et in solito pascere monte pecus,
et te dum liceat teneris retinere lacertis,
\quad mollis et inculta sit mihi somnus humo.
quid Tyrio recubare toro sine amore secundo
\quad prodest cum fletu nox uigilanda uenit?
nam neque tunc plumae nec stragula picta soporem
\quad nec sonitus placidae ducere posset aquae.
num Veneris magnae uiolaui numina uerbo,
\quad et mea nunc poenas impia lingua luit ?
num feror incestus sedes adiisse deorum
\quad sertaque de sanctis deripuisse focis ?
non ego, si merui, dubitem procumbere templis
\quad et dare sacratis oscula liminibus,
non ego tellurem genibus perrepere supplex
\quad et miserum sancto tundere poste caput.
at tu, qui laetus rides mala nostra, caueto
\quad mox tibi: non uni saeuiet usque deus.
uidi ego qui iuuenum miseros lusisset amores
\quad post Veneris uinclis subdere colla senem
et sibi blanditias tremula componere uoce
\quad et manibus canas fingere uelle comas:
stare nec ante fores puduit caraeue puellae
\quad ancillam medio detinuisse foro.
hunc puer, hunc iuuenis turba circumterit arta,
\quad despuit in molles et sibi quisque sinus.
at mihi parce, Venus: semper tibi dedita seruit
\quad mens mea: quid messes uris acerba tuas ?
}

\beginsection III.

{\obeylines\linesbyfive
I{\sc BITIS} Aegaeas sine me, Messalla, per undas,
\quad o utinam memores ipse cohorsque mei !
me tenet ignotis aegrum Phaeacia terris:
\quad abstineas auidas Mors modo nigra manus.
abstineas, Mors atra, precor: non hic mihi mater
\quad quae legat in maestos ossa perusta sinus,
non soror, Assyrios cineri quae dedat odores
\quad et fleat effusis ante sepulcra comis,
Delia non usquam quae, me cum mitteret urbe,
\quad dicitur ante omnes consuluisse deos.
illa sacras pueri sortes ter sustulit: illi
\quad rettulit e trinis omnia certa puer.
cuncta dabant reditus: tamen est deterrita numquam
\quad quin fleret nostras respiceretque uias.
ipse ego solator, cum iam mandata dedissem,
\quad quaerebam tardas anxius usque moras.
aut ego sum causatus aues aut omina dira
\quad Saturniue sacram me tenuisse diem.
o quotiens ingressus iter mihi tristia dixi
\quad offensum in porta signa dedisse pedem !
audeat inuito ne quis discedere Amore,
\quad aut sciat egressum se prohibente deo.
quid tua nunc Isis mihi, Delia, quid mihi prosunt
\quad illa tua totiens aera repulsa manu,
quidue, pie dum sacra colis, pureque lauari
\quad te, memini, et puro secubuisse toro?
nunc, dea, nunc succurre mihi (nam posse mederi
\quad picta docet templis multa tabella tuis)
ut mea uotiuas persoluens Delia uoces
\quad ante sacras lino tecta fores sedeat
bisque die resoluta comas tibi dicere laudes
\quad insignis turba debeat in Pharia.
at mihi contingat patrios celebrare Penates
\quad reddereque antiquo menstrua tura Lari.
quam bene Saturno uiuebant rege, priusquam
\quad tellus in longas est patefacta uias !
nondum caeruleas pinus contempserat undas,
\quad effusum uentis praebueratque sinum,
nec uagus ignotis repetens compendia terris
\quad presserat externa nauita merce ratem.
illo non ualidus subiit iuga tempore taurus,
\quad non domito frenos ore momordit equus,
non domus ulla fores habuit, non fixus in agris
\quad qui regeret certis finibus arua, lapis.
ipsae mella dabant quercus, ultroque ferebant
\quad obuia securis ubera lactis oues.
non acies, non ira fuit, non bella, nec ensem
\quad immiti saeuus duxerat arte faber.
nunc Ioue sub domino caedes et uulnera semper,
\quad nunc mare, nunc leti mille repente uiae.
parce, pater. timidum non me periuria terrent,
\quad non dicta in sanctos impia uerba deos.
quod si fatales iam nunc expleuimus annos,
\quad fac lapis inscriptis stet super ossa notis:
HIC IACET IMMITI CONSVMPTVS MORTE TIBVLLVS,
\quad MESSALLAM TERRA DVM SEQVITVRQVE MARI.
sed me, quod facilis tenero sum semper Amori,
\quad ipsa Venus campos ducet in Elysios.
hic choreae cantusque uigent, passimque uagantes
\quad dulce sonant tenui gutture carmen aues;
fert casiam non culta seges, totosque per agros
\quad floret odoratis terra benigna rosis;
ac iuuenum series teneris immixta puellis
\quad ludit, et adsidue proelia miscet amor.
illic est, cuicumque rapax Mors uenit amanti,
\quad et gerit insigni myrtea serta coma.
at scelerata iacet sedes in nocte profunda
\quad abdita, quam circum flumina nigra sonant:
Tisiphoneque impexa feros pro crinibus angues
\quad saeuit et huc illuc impia turba fugit;
tum niger in porta serpentum Cerberus ore
\quad stridet et aeratas excubat ante fores.
illic Iunonem temptare Ixionis ausi
\quad uersantur celeri noxia membra rota;
porrectusque nouem Tityos per iugera terrae
\quad adsiduas atro uiscere pascit aues.
Tantalus est illic, et circum stagna: sed acrem
\quad iam iam poturi deserit unda sitim;
et Danai proles, Veneris quod numina laesit,
\quad in caua Lethaeas dolia portat aquas.
illic sit quicumque meos uiolauit amores,
\quad optauit lentas et mihi militias.
at tu casta precor maneas, sanctique pudoris
\quad adsideat custos sedula semper anus.
haec tibi fabellas referat positaque lucerna
\quad deducat plena stamina longa colu;
at circa grauibus pensis adfixa puella
\quad paulatim somno fessa remittat opus.
tunc ueniam subito, nec quisquam nuntiet ante,
\quad sed uidear caelo missus adesse tibi.
tunc mihi, qualis eris longos turbata capillos,
\quad obuia nudato, Delia, curre pede.
hoc precor, hunc illum nobis Aurora nitentem
\quad Luciferum roseis candida portet equis.
}

\beginsection IV.

{\obeylines\linesbyfive
`S{\sc IC} umbrosa tibi contingant tecta, Priape,
\quad ne capiti soles, ne noceantque niues:
quae tua formosos cepit sollertia ? certe
\quad non tibi barba nitet, non tibi culta coma est;
nudus et hibernae producis frigora brumae,
\quad nudus et aestiui tempora sicca Canis.'
sic ego: tum Bacchi respondit rustica proles
\quad armatus curua sic mihi falce deus.
`o fuge te tenerae puerorum credere turbae:
\quad nam causam iusti semper amoris habent.
hic placet, angustis quod equum compescit habenis
\quad hic placidam niueo pectore pellit aquam;
hic, quia fortis adest audacia, cepit: at illi
\quad uirgineus teneras stat pudor ante genas.
sed ne te capiant, primo si forte negabit,
\quad taedia; paulatim sub iuga colla dabit.
longa dies homini docuit parere leones,
\quad longa dies molli saxa peredit aqua;
annus in apricis maturat collibus uuas,
\quad annus agit certa lucida signa uice.
nec iurare time: ueneris periuria uenti
\quad inrita per terras et freta summa ferunt
gratia magna Ioui: uetuit Pater ipse ualere,
\quad iurasset cupide quidquid ineptus amor:
perque suas impune sinit Dictynna sagittas
\quad adfirmes, crines perque Minerua suos.
at si tardus eris errabis. transiet aetas
\quad quam cito ! non segnis stat remeatque dies.
quam cito purpureos deperdit terra colores,
\quad quam cito formosas populus alta comas.
quam iacet, infirmae uenere ubi fata senectae,
\quad qui prior Eleo est carcere missus equus.
uidi iam iuuenem, premeret cum serior aetas,
\quad maerentem stultos praeteriisse dies.
crudeles diui ! serpens nouus exuit annos:
\quad formae non ullam fata dedere moram.
solis aeterna est Baccho Phoeboque iuuentas:
\quad nam decet intonsus crinis utrumque deum.
tu, puero quodcumque tuo temptare libebit,
\quad cedas: obsequio plurima uincet amor.
neu comes ire neges, quamuis uia longa paretur
\quad et Canis arenti torreat arua siti,
quamuis praetexens picta ferrugine caelum
\quad \dag uenturam amiciat imbrifer arcus aquamt.
uel si caeruleas puppi uolet ire per undas,
\quad ipse leuem remo per freta pelle ratem.
nec te paeniteat duros subiisse labores
\quad aut opera insuetas atteruisse manus;
nec, uelit insidiis altas si claudere ualles,
\quad dum placeas, umeri retia ferre negent.
si uolet arma, leui temptabis ludere dextra;
\quad saepe dabis nudum, uincat ut ille, latus.
tunc tibi mitis erit, rapias tum cara licebit
\quad oscula: pugnabit, sed tibi rapta dabit.
rapta dabit primo, post adferet ipse roganti,
\quad post etiam collo se implicuisse uelit.
heu male nunc artes miseras haec saecula tractant:
\quad iam tener adsueuit munera uelle puer.
at tua, qui uenerem docuisti uendere primus,
\quad quisquis es, infelix urgeat ossa lapis.
Pieridas, pueri, doctos et amate poetas,
\quad aurea nec superent munera Pieridas.
carmine purpurea est Nisi coma: carmina ni sint,
\quad ex umero Pelopis non nituisset ebur.
quem referent Musae, uiuet, dum robora tellus,
\quad dum caelum stellas, dum uehet amnis aquas.
at qui non audit Musas, qui uendit amorem,
\quad Idaeae currus ille sequatur Opis,
et tercentenas erroribus expleat urbes
\quad et secet ad Phrygios uilia membra modos.
blanditiis uult esse locum Venus ipsa: querellis
\quad supplicibus, miseris fletibus illa fauet.'
haec mihi, quae canerem Titio, deus edidit ore:
\quad sed Titium coniunx haec meminisse uetat.
pareat ille suae: uos me celebrate magistrum,
\quad quos male habet multa callidus arte puer.
gloria cuique sua est: me, qui spernentur, amantes
\quad consultent: cunctis ianua nostra patet.
tempus erit, cum me Veneris praecepta ferentem
\quad deducat iuuenum sedula turba senem.
eheu quam Marathus lento me torquet amore !
\quad deficiunt artes, deficiuntque doli.
parce, puer, quaeso, ne turpis fabula fiam,
\quad cum mea ridebunt uana magisteria.
}

\beginsection V.

{\obeylines\linesbyfive
A{\sc SPER} eram et bene discidium me ferre loquebar:
\quad at mihi nunc longe gloria fortis abest.
namque agor ut per plana citus sola uerbere turben
\quad quem celer adsueta uersat ab arte puer.
ure ferum et torque, libeat ne dicere quicquam
\quad magnificum post haec: horrida uerba doma.
parce tamen, per te furtiui foedera lecti,
\quad per uenerem quaeso compositumque caput.
ille ego cum tristi morbo defessa iaceres
\quad te dicor uotis eripuisse meis:
ipseque te circum lustraui sulpure puro,
\quad carmine cum magico praecinulsset anus;
ipse procuraui ne possent saeua nocere
\quad somnia, ter sancta deueneranda mola;
ipse ego uelatus filo tunicisque solutis
\quad uota nouem Triuiae nocte silente dedi.
omnia persolui: fruitur nunc alter amore,
\quad et precibus felix utitur ille meis.
at mihi felicem uitam, si salua fuisses,
\quad fingebam demells, et renuente deo.
rura colam, frugumque aderit mea Delia custos,
\quad area dum messes sole calente teret,
aut mihi seruabit plenis in lintribus uuas
\quad pressaque ueloci candida musta pede.
consuescet numerare pecus; consuescet amantis
\quad garrulus in dominae ludere uerna sinu.
illa deo sciet agricolae pro uitibus uuam,
\quad pro segete spicas, pro grege ferre dapem.
illa regat cunctos, illi sint omnia curae:
\quad at iuuet in tota me nihil esse domo.
huc ueniet Messalla meus, cui dulcia poma
\quad Delia selectis detrahat arboribus:
et, tantum uenerata uirum, hunc sedula curet,
\quad huic paret atque epulas ipsa ministra gerat.
haec mihi fingebam, quae nunc Eurusque Notusque
\quad iactat odoratos uota per Armenios.
saepe ego temptaui curas depellere uino:
\quad at dolor in lacrimas uerterat omne merum.
saepe aliam tenui: sed iam cum gaudia adirem,
\quad admonuit dominae deseruitque Venus.
tunc me discedens deuotum femina dixit,
\quad a pudet, et narrat scire nefanda meam.
non facit hoc uerbis, facie tenerisque lacertis
\quad deuouet et flauis nostra puella comis.
talis ad Haemonium Nereis Pelea quondam
\quad uecta est frenato caerula pisce Thetis.
haec nocuere mihi. quod adest huic diues amator,
\quad uenit in exitium callida lena meum.
sanguineas edat illa dapes atque ore cruento
\quad tristia cum multo pocula felle bibat:
hanc uolitent animae circum sua fata querentes
\quad semper, et e tectis strix uiolenta canat:
ipsa fame stimulante furens herbasque sepulcris
\quad quaerat et a saeuis ossa relicta lupis;
currat et inguinibus nudis ululetque per urbes,
\quad post agat e triuiis aspera turba canum.
eueniet; dat signa deus: sunt numina amanti,
\quad saeuit et iniusta lege relicta Venus.
at tu quam primum sagae praecepta rapacis
\quad desere: nam donis uincitur omnis amor.
pauper erit praesto tibi semper: pauper adibit
\quad primus et in tenero fixus erit latere:
pauper in angusto fidus comes agmine turbae
\quad subicietque manus efficietque uiam:
pauper ad occultos furtim deducet amicos
\quad uinclaque de niueo detrahet ipse pede.
heu canimus frustra nec uerbis uicta patescit
\quad ianua sed plena est percutienda manu.
at tu, qui potior nunc es, mea furta timeto:
\quad uersatur celeri Fors leuis orbe rotae.
non frustra quidam iam nunc in limine perstat
\quad sedulus ac crebro prospicit ac refugit
et simulat transire domum, mox deinde recurrit
\quad solus et ante ipsas exscreat usque fores.
nescio quid furtiuus amor parat. utere quaeso,
\quad dum licet: in liquida nam tibi linter aqua,
}

\beginsection VI.

{\obeylines\linesbyfive
S{\sc EMPER} ut inducar blandos offers mihi uultus,
\quad post tamen es misero tristis et asper, Amor.
quid tibi, saeue, rei mecum est? an gloria magna est
\quad insidias homini composuisse deum?
nam mihi tenduntur casses: iam Delia furtim
\quad nescio quem tacita callida nocte fovet.
illa quidem iurata negat, sed credere durum est:
\quad sic etiam de me pernegat usque uiro.
ipse miser docui, quo posset ludere pacto
\quad custodes: heu heu nunc premor arte mea.
fingere tunc didicit causas ut sola cubaret,
\quad cardine tunc tacito uertere posse fores:
tunc sucos herbasque dedi quis liuor abiret
\quad quem facit impresso mutua dente uenus.
at tu, fallacis coniunx incaute puellae,
\quad me quoque seruato, peccet ut illa nihil,
neu iuuenes celebret multo sermone caueto
\quad neue cubet laxo pectus aperta sinu,
neu te decipiat nutu, digitoque liquorem
\quad ne trahat et mensae ducat in orbe notas.
exibit quam saepe, time, seu uisere dicet
\quad sacra Bonae maribus non adeunda Deae.
at mihi si credas, illam sequar unus ad aras:
\quad tunc mihi non oculis sit timuisse meis.
saepe, uelut gemmas eius signumque probarem,
\quad per causam memini me tetigisse manum:
saepe mero somnum peperi tibi, at ipse bibebam
\quad sobria supposita pocula uictor aqua.
non ego te laesi prudens: ignosce fatenti.
\quad iussit Amor: contra quis ferat arma deos?
ille ego sum, nec me iam dicere uera pudebit,
\quad instabat tota cui tua nocte canis.
quid tenera tibi coniuge opus ? tua si bona nescis
\quad seruare, frustra clauis inest foribus.
te tenet, absentes alios suspirat amores
\quad et simulat subito condoluisse caput.
at mihi seruandam credas: non saeua recuso
\quad uerbera, detrecto non ego uincla pedum.
tum procul absitis, quisquis colit arte capillos,
\quad et fluit effuso cui toga laxa sinu:
quisquis et occurret, ne possit crimen habere,
\quad \dag stet procul ante, aut alia stet procul ante uia\dag.
sic fieri iubet ipse deus, sic magna sacerdos
\quad est mihi diuino uaticinata sono.
haec, ubi Bellonae motu est agitata, nec acrem
\quad flammam, non amens uerbera torta timet:
ipsa bipenne suos caedit uiolenta lacertos
\quad sanguineque effuso spargit inulta deam,
statque latus praefixa ueru, stat saucia pectus,
\quad et canit euentus quos dea magna monet.
`parcite quam custodit Amor uiolare puellam,
\quad ne pigeat magno post didicisse malo.
attigerit, labentur opes, ut uulnere nostro
\quad sanguis, ut hic uentis diripiturque cinis.'
et tibi nescio quas dixit, mea Delia, poenas:
\quad si tamen admittas, sit precor illa leuis.
non ego te propter parco tibi, sed tua mater
\quad me mouet atque iras aurea uincit anus.
haec mihi te adducit tenebris multoque timore
\quad coniungit nostras clam taciturna manus:
haec foribusque manet noctu me adfixa proculque
\quad cognoscit strepitus me ueniente pedum.
uiue diu mihi, dulcis anus: proprios ego tecum,
\quad sit modo fas, annos contribuisse uelim.
te semper natamque tuam te propter amabo:
\quad quidquid agit, sanguis est tamen illa tuus.
sit modo casta, doce, quamuis non uitta ligatos
\quad impediat crines nec stola longa pedes.
et mihi sint durae leges, laudare nec ullam
\quad possim ego quin oculos appetat illa meos;
et si quid peccasse putet, ducarque capillis
\quad immerito pronas proripiarque uias.
non ego te pulsare uelim, sed, uenerit iste
\quad si furor, optarim non habuisse manus.
nec saeuo sis casta metu, sed mente fideli:
\quad mutuus absenti te mihi seruet amor.
$\ldots$
at quae fida fuit nulli, post uicta senecta
\quad ducit inops tremula stamina torta manu
firmaque conductis adnectit licia telis
\quad tractaque de niueo uellere ducta putat.
hanc animo gaudente uident iuuenumque cateruae
\quad commemorant merito tot mala ferre senem:
hanc Venus ex alto flentem sublimis Olympo
\quad spectat et infidis quam sit acerba monet.
haec aliis maledicta cadant: nos, Delia, amoris
\quad exemplum cana simus uterque coma.
}

\beginsection VII.

{\obeylines\linesbyfive
H{\sc VNC} cecinere diem Parcae fatalia nentes
\quad stamina, non ulli dissoluenda deo:
hunc fore, Aquitanas posset qui fundere gentes,
\quad quem tremeret forti milite uictus Atax.
euenere: nouos pubes Romana triumphos
\quad uidit et euinctos bracchia capta duces:
at te uictrices lauros, Messalla, gerentem
\quad portabat nitidis currus eburnus equis.
non sine me est tibi partus honos: Tarbella Pyrene
\quad testis et Oceani litora Santonici,
testis Arar Rhodanusque celer magnusque Garunna,
\quad Carnutis et flaui caerula lympha Liger.
an te, Cydne, canam, tacitis qui leniter undis
\quad caeruleus placidis per uada serpis aquis,
quantus et aetherio contingens uertice nubes
\quad frigidus intonsos Taurus alat Cilicas?
quid referam ut uolitet crebras intacta per urbes
\quad alba Palaestino sancta columba Syro,
utque maris uastum prospectet turribus aequor
\quad prima ratem uentis credere docta Tyros,
qualis et, arentes cum findit Sirius agros,
\quad fertilis aestiua Nilus abundet aqua ?
Nile pater, quanam possim te dicere causa
\quad aut quibus in terris occuluisse caput ?
te propter nullos tellus tua postulat imbres,
\quad arida nec pluuio supplicat herba Ioui.
te canit atque suum pubes miratur Osirim
\quad barbara, Memphiten plangere docta bouem.
primus aratra manu sollerti fecit Osiris
\quad et teneram ferro sollicitauit humum,
primus inexpertae commisit semina terrae
\quad pomaque non notis legit ab arboribus.
hic docuit teneram palis adiungere uitem,
\quad hic uiridem dura caedere falce comam:
illi iucundos primum matura sapores
\quad expressa incultis uua dedit pedibus.
ille liquor docuit uoces inflectere cantu,
\quad mouit et ad certos nescia membra modos:
Bacchus et agricolae magno confecta labore
\quad pectora tristitiae dissoluenda dedit:
Bacchus et adflictis requiem mortalibus adfert,
\quad crura licet dura compede pulsa sonent.
non tibi sunt tristes curae nec luctus, Osiri,
\quad sed chorus et cantus et leuis aptus amor,
sed uarii flores et frons redimita corymbis,
\quad fusa sed ad teneros lutea palla pedes
et Tyriae uestes et dulcis tibia cantu
\quad et leuis occultis conscia cista sacris.
huc ades et Genium ludis centumque choreis
\quad concelebra et multo tempora funde mero:
illius et nitido stillent unguenta capillo,
\quad et capite et collo mollia serta gerat.
sic uenias hodierne: tibi dem turis honores,
\quad liba et Mopsopio dulcia melle feram.
at tibi succrescat proles quae facta parentis
\quad augeat et circa stet ueneranda senem.
nec taceat monumenta uiae, quem Tuscula tellus
\quad candidaque antiquo detinet Alba Lare.
namque opibus congesta tuis hic glarea dura
\quad sternitur, hic apta iungitur arte silex.
te canet agricola, a magna cum uenerit urbe
\quad serus, inoffensum rettuleritque pedem.
at tu, Natalis multos celebrande per annos,
\quad candidior semper candidiorque ueni.
}

\beginsection VIII.

{\obeylines\linesbyfive
N{\sc ON} ego celari possum, quid nutus amantis
\quad quidue ferant miti lenia uerba sono.
nec mihi sunt sortes nec conscia fibra deorum,
\quad praecinit euentus nec mihi cantus auis:
ipsa Venus magico religatum bracchia nodo
\quad perdocuit multis non sine uerberibus.
desine dissimulare: deus crudelius urit,
\quad quos uidet inuitos succubuisse sibi.
quid tibi nunc molles prodest coluisse capillos
\quad saepeque mutatas disposuisse comas,
quid fuco splendente genas ornare, quid ungues
\quad artificis docta subsecuisse manu ?
frustra iam uestes, frustra mutantur amictus
\quad ansaque compressos colligat arta pedes.
illa placet, quamuis inculto uenerit ore
\quad nec nitidum tarda compserit arte caput.
num te carminibus, num te pallentibus herbis
\quad deuouit tacito tempore noctis anus?
cantus uicinis fruges traducit ab agris,
\quad cantus et iratae detinet anguis iter,
cantus et e curru Lunam deducere temptat,
\quad et faceret, si non aera repulsa sonent.
quid queror heu misero carmen nocuisse, quid herbas?
\quad forma nihil magicis utitur auxiliis:
sed corpus tetigisse nocet, sed longa dedisse
\quad oscula, sed femori conseruisse femur.
nec tu difficilis puero tamen esse memento:
\quad persequitur poenis tristia facta Venus.
munera ne poscas: det munera canus amator,
\quad ut foueat molli frigida membra sinu.
carior est auro iuuenis, cui leuia fulgent
\quad ora nec amplexus aspera barba terit.
huic tu candentes umero suppone lacertos,
\quad et regum magnae despiciantur opes.
at Venus inueniet puero concumbere furtim,
\quad dum timet et teneros conserit usque sinus,
et dare anhelanti pugnantibus umida linguis
\quad oscula et in collo figere dente notas.
non lapis hanc gemmaeque iuuant, quae frigore sola
\quad dormiat et nulli sit cupienda uiro.
heu sero reuocatur amor seroque iuuentas
\quad cum uetus infecit cana senecta caput.
tum studium formae est: coma tum mutatur, ut anno
\quad dissimulet uiridi cortice tincta nucis:
tollere tum cura est albos a stirpe capillos
\quad et faciem dempta pelle referre nouam.
at tu dum primi floret tibi temporis aetas
\quad utere: non tardo labitur illa pede.
neu Marathum torque: puero quae gloria uicto est?
\quad in ueteres esto dura, puella, senes.
parce precor tenero: non illi sontica causa est.
\quad sed nimius luto corpora tingit amor.
uel miser absenti maestas quam saepe querellas
\quad conicit et lacrimis omnia plena madent !
`quid me spernis ?' ait. `poterat custodia uinci:
\quad ipse dedit cupidis fallere posse deus.
nota uenus furtiua mihi est, ut lenis agatur
\quad spiritus, ut nec dent oscula rapta sonum;
et possum media quamuis obrepere nocte
\quad et strepitu nullo clam reserare fores.
quid prosunt artes, miserum si spernit amantem
\quad et fugit ex ipso saeua puella toro ?
uel cum promittit, subito sed perfida fallit,
\quad est mihi nox multis euigilanda malis.
dum mihi uenturam fingo, quodcumque mouetur,
\quad illius credo tunc sonuisse pedes.'
desistas lacrimare, puer: non frangitur illa,
\quad et tua iam fletu lumina fessa tument.
oderunt, Pholoe, moneo, fastidia diui,
\quad nec prodest sanctis tura dedisse focis.
hic Marathus quondam miseros ludebat amantes,
\quad nescius ultorem post caput esse deum;
saepe etiam lacrimas fertur risisse dolentis
\quad et cupidum ficta detinuisse mora:
nunc omnes odit fastus, nunc displicet illi
\quad quaecumque opposita est ianua dura sera.
at te poena manet, ni desinis esse superba.
\quad quam cupies uotis hunc reuocare diem !
}

\beginsection IX.

{\obeylines\linesbyfive
Q{\sc VID} mihi, si fueras miseros laesurus amores,
\quad foedera per diuos, clam uiolanda, dabas?
a miser, et si quis primo periuria celat,
\quad sera tamen tacitis Poena uenit pedibus.
parcite, caelestes: aequum est impune licere
\quad numina formosis laedere uestra semel.
lucra petens habili tauros adiungit aratro
\quad et durum terrae rusticus urget opus,
lucra petituras freta per parentia uentis
\quad ducunt instabiles sidera certa rates:
muneribus meus est captus puer. at deus illa
\quad in cinerem et liquidas munera uertat aquas.
iam mihi persoluet poenas, puluisque decorem
\quad detrahet et uentis horrida facta coma;
uretur facies, urentur sole capilli,
\quad deteret inualidos et uia longa pedes.
admonui quotiens `auro ne pollue formam:
\quad saepe solent auro multa subesse mala.
diuitiis captus si quis uiolauit amorem,
\quad asperaque est illi difficilisque Venus
ure meum potius flamma caput et pete ferro
\quad corpus et intorto uerbere terga seca.
nec tibi celandi spes sit peccare paranti:
\quad scit deus, occultos qui uetat esse dolos.
ipse deus tacito permisit \dag leue\dag\ ministro
\quad ederet ut multo libera uerba mero:
ipse deus somno domitos emittere uocem
\quad iussit et inuitos facta tegenda loqui.'
haec ego dicebam: nunc me fleuisse loquentem,
\quad nunc pudet ad teneros procubuisse pedes.
tunc mihi iurabas nullo te diuitis auri
\quad pondere, non gemmis, uendere uelle fidem,
non tibi si pretium Campania terra daretur,
\quad non tibi si Bacchi cura Falernus ager.
illis eriperes uerbis mihi sidera caeli
\quad lucere et pronas fluminis esse uias.
quin etiam flebas: at non ego fallere doctus
\quad tergebam umentes credulus usque genas.
quid faciam, nisi et ipse fores in amore puellae ?
\quad sit precor exemplo sit leuis illa tuo.
o quotiens, uerbis ne quisquam conscius esset,
\quad ipse comes multa lumina nocte tuli !
saepe insperanti uenit tibi munere nostro
\quad et latuit clausas post adoperta fores.
tum miser interii, stulte confisus amari:
\quad nam poteram ad laqueos cautior esse tuos.
quin etiam attonita laudes tibi mente canebam,
\quad at me nunc nostri Pieridumque pudet.
illa uelim rapida Vulcanus carmina flamma
\quad torreat et liquida deleat amnis aqua.
tu procul hinc absis, cui formam uendere cura est
\quad et pretium plena grande referre manu.
at te qui puerum donis corrumpere es ausus
\quad rideat adsiduis uxor inulta dolis,
et cum furtiuo iuuenem lassauerit usu,
\quad tecum interposita languida ueste cubet.
semper sint externa tuo uestigia lecto
\quad et pateat cupidis semper aperta domus:
nec lasciua soror dicatur plura bibisse
\quad pocula uel plures emeruisse uiros.
illam saepe ferunt conuiuia ducere baccho,
\quad dum rota Luciferi prouocet orta diem:
illa nulla queat melius consumere noctem
\quad aut operum uarias disposuisse uices.
at tua perdidicit: nec tu, stultissime, sentis,
\quad cum tibi non solita corpus ab arte mouet.
tune putas illam pro te disponere crines
\quad aut tenues denso pectere dente comas ?
istane persuadet facies, auroque lacertos
\quad uinciat et Tyrio prodeat apta sinu?
non tibi sed iuueni cuidam uult bella uideri,
\quad deuoueat pro quo remque domumque tuam.
nec facit hoc uitio, sed corpora foeda podagra
\quad et senis amplexus culta puella fugit.
huic tamen accubuit noster puer: hunc ego credam
\quad cum trucibus uenerem iungere posse feris.
blanditiasne meas aliis tu uendere es ausus,
\quad tune aliis demens oscula ferre mea?
tum flebis, cum me uinctum puer alter habebit
\quad et geret in regno regna superba tuo.
at tua tum me poena iuuet, Venerique merenti
\quad fixa notet casus aurea palma meos:
HANC TIBI FALLACI RESOLVTVS AMORE TIBVLLVS
\quad DEDICAT ET GRATA SIS, DEA, MENTE ROGAT.
}

\beginsection X.

{\obeylines\linesbyfive
Q{\sc VIS} fuit, horrendos primus qui protulit enses?
\quad quam ferus et uere ferreus ille fuit !
tum caedes hominum generi, tum proelia nata,
\quad tum breuior dirae mortis aperta uia est.
an nihil ille miser meruit, nos ad mala nostra
\quad uertimus, in saeuas quod dedit ille feras?
diuitis hoc uitium est auri, nec bella fuerunt,
\quad faginus astabat cum scyphus ante dapes.
non arces, non uallus erat, somnumque petebat
\quad securus uarias dux gregis inter oues.
tunc mihi uita foret uulgi nec tristia nossem
\quad arma nec audissem corde micante tubam.
nunc ad bella trahor, et iam quis forsitan hostis
\quad haesura in nostro tela gerit latere.
sed patrii seruate Lares: aluistis et idem,
\quad cursarem uestros cum tener ante pedes.
neu pudeat prisco uos esse e stipite factos:
\quad sic ueteris sedes incoluistis aui.
tunc melius tenuere fidem, cum paupere cultu
\quad stabat in exigua ligneus aede deus.
hic placatus erat, seu quis libauerat uuam
\quad seu dederat sanctae spicea serta comae:
atque aliquis uoti compos liba ipse ferebat
\quad postque comes purum filia parua fauum.
at nobis aerata, Lares, depellite tela,
\quad $\ldots$
hostiaque e plena rustica porcus hara.
\quad hanc pura cum ueste sequar myrtoque canistra
uincta geram, myrto uinctus et ipse caput.
\quad sic placeam uobis: alius sit fortis in armis,
sternat et aduersos Marte fauente duces,
\quad ut mihi potanti possit sua dicere facta
miles et in mensa pingere castra mero.
\quad quis furor est atram bellis accersere Mortem ?
imminet et tacito clam uenit illa pede.
\quad non seges est infra, non uinea culta, sed audax
Cerberus et Stygiae nauita turpis aquae:
\quad illic percussisque genis ustoque capillo
errat ad obscuros pallida turba lacus.
\quad quin potius laudandus hic est quem prole parata
occupat in parua pigra senecta casa !
\quad ipse suas sectatur oues, at filius agnos,
et calidam fesso comparat uxor aquam.
\quad sic ego sim, liceatque caput candescere canis
temporis et prisci facta referre senem.
\quad interea pax arua colat. pax candida primum
duxit araturos sub iuga curua boues:
\quad pax aluit uites et sucos condidit uuae,
funderet ut nato testa paterna merum:
\quad pace bidens uomerque nitent, at tristia duri
militis in tenebris occupat arma situs.---
\quad rusticus e lucoque uehit, male sobrius ipse,
uxorem plaustro progeniemque domum.---
\quad sed ueneris tunc bella calent, scissosque capillos
femina, perfractas conqueriturque fores;
\quad flet teneras subtusa genas: sed uictor et ipse
flet sibi dementes tam ualuisse manus.
\quad at lasciuus Amor rixae mala uerba ministrat,
inter et iratum lentus utrumque sedet.
\quad a lapis est ferrumque, suam quicumque puellam
uerberat: e caelo deripit ille deos.
\quad sit satis e membris tenuem rescindere uestem,
sit satis ornatus dissoluisse comae,
\quad sit lacrimas mouisse satis: quater ille beatus
quo tenera irato flere puella potest.
\quad sed manibus qui saeuus erit, scutumque sudemque
is gerat et miti sit procul a Venere.
\quad at nobis, Pax alma, ueni spicamque teneto,
profluat et pomis candidus ante sinus.
}
\bye