\input ks_macros.tex
\poetrysize
\centerline{SANCTI ROMANI MARTYRIS CONTRA GENTILES DICTA.}
\bigskip
{\obeylines\linesbyfive
\quad Romane, Christi fortis adsertor dei,
elinguis oris organum fautor moue,
largire comptum carmen infantissimo,
fac ut tuarum mira laudum concinam!
nam scis et ipse posse mutos eloqui.
\medskip
\quad Plectrum palati et faucium saeuus tibi
tortor reuulsit nec tamen silentium
indixit ori, quo fatebaris deum.
uox ueritatis testis extingui nequit,
nec si recisis palpitet meatibus.
\medskip
\quad Sic noster haerens sermo lingua debili
balbutit et modis laborat absonis,
sed si superno rore respergas iecur
et spiritali lacte pectus inriges,
uox inpeditos rauca laxabit sonos.
\medskip
\quad Euangelista scripsit ipsum talia
praecepta Messian dedisse apostolis:
`nolite uerba, cum sacramentum meum
erit canendum, prouidenter quacrere,
ego inparatis quae loquantur suggeram'.
\medskip
\quad Sum mutus ipse, sed potens facundiae
mea lingua Christus luculente disseret.
ipse explicabit, quos supremo spiritu
daemon tumultus, dum domatur, mouerit,
furore pestis peior in nouissimo.
\medskip
\quad Sic uulneratus anguis ictu spiculi
ferrum remordct et dolore saeuior
quassando pressis inmoratur dentibus,
hastile fixum scd manet profundius
nec cassa sentit morsuum pericula.
\medskip
\quad Galerius orbis forte Romani stature
ductor regebat, ut refert antiquitas,
inmitis, atrox, asper, inplacabilis.
edicta late mundum in omnem miserat:
Christum negaret, quisque mallet uiuere.
\medskip
\quad Haec ille serpens ore dictat regio,
qui mortuorum de sepulcris exiens
clamat:  `quid ante tempus aduentu cito
mea regna soluis? parce, fili altissimi,
uel possidere corda porcorum iube?'
\medskip
\quad Praefectus istis inminens negotiis
Aselepiades ire mandat milites
ecclesiasten usque de sacrariis
raptare plebem mancipandam uinculis,
ni disciplinam Nazarenam respuat.
\medskip
\quad Mox ipse templum cogitans inrumperc
et dissipare sancta sanctorum studens
armis profanus praeparabat inpiis
altaris aram funditus pessum dare
foresque et ipsas in ruinam soluere.
\medskip
\quad Praecurrit index his repente cognitis
Romanus acris heros excellentiae,
uenire in armis perduelles nuntiat
animos pauentum praestruens hortatibus,
stent ut parati neue cedant turbini.
\medskip
\quad Conspirat uno foederatus spiritu
grex christianus, agmen inperterritum
matrum, uirorum, paruulorum, uirginum;
fixa et statuta est omnibus sententia
fidem tueri uel libenter emori.
\medskip
\quad Refert repulsus miles ad subsellia
plebis rebellis esse Romanum ducem:
flagrare cunctos peruicaci audacia,
iugulos retectos obstinate opponere,
quo gloriosa morte fortes oppetant.
\medskip
\quad Praeccps iubetur inde Romanus rapi
solusque ut incitator et fax omnium
pro contumaci plebe causam dicere.
it non resistens seque uinciri petit
flexas et ultro torquet in tergum manus.
\medskip
\quad Amor coronae paene praeuenit trucem
lictoris artem sponte nudas offerens
costas bisulcis exsecandas ungulis.
inrumpit altum limen et praeconibus
stupore mutis ipse tortorem trahit.
\medskip
\quad Adstanti ob ora sic tyrannus incipit:
`infame monstrum, uilis, intestabilis
tu uentilator urbis et uulgi leuis
procella mentes inquietas mobiles,
ne se inperita turba dedat legibus.
\medskip
\quad Populate quiddam sub colore gloriae
inlitterata credidit frequentia,
ut se per aeuum consecrandos autument,
si bella diuis ceu gigantes inferant
uictique flammis obruantur montium.
\medskip
\quad Hoc tu parasti, perdite, spectaculum
cladis cruentae denecandis ciuibus,
quos ut profanos inpiati et saeculi
reos necesse est te magistro interfici,
tu causa mortis, tu malorum signifer.
\medskip
\quad Ni fallor, aequum est, ut, quod auctor inprobus
tolerare multos conpulisti ut carnifex,
in te recurrat proque tantis caedibus,
quae mox futurae, primus exitium luas
feras et ipse, quod ferendum suaseras.'
\medskip
\quad His ille contra reddit ore libero:
`amplector, o praefecte, nec me subtraho,
ut pro fideli plebe solus inmoler
dignus subire cuncta, si me consulis,
quaecumque uestra iusserit crudelitas.
\medskip
\quad Intrare seruis idolorum ac daemonum
sanetam salutis non licet nostrae domum,
ne polluatur purus orandi locus;
confido sancto in spiritu numquam tibi
dandum, ut beatum limen attingas pede,
\medskip
\quad nisi forte noster factus in nostrum gregem
mereare sumi, quod pater faxit deus.'
incensus his Asclepiades iusserat
euiscerandum corpus eculeo eminus
pendere et uncis uinculisque crescere.
\medskip
\quad Apparitores sed furenti suggerunt
illum uetusta nobilem prosapia
meritisque multis esse primum ciuium.
iubet amoueri noxialem stipitem,
plebeia clarum poena ne damnet uirum.
\medskip
\quad `Tundatur', inquit, `terga crebris ictibus
plumboque ceruix uerberata extuberet.
persona quaeque conpetenter plectitur
magnique refert, uilis an sit nobilis;
gradu reorum forma tormentis datur.'
\medskip
\quad Pulsatus ergo martyr illa grandine
postquam inter ictus dixit hymnum plumbeos,
erectus infit:  `absit, ut me nobilem
sanguis parentum praestet aut lex curiae;
generosa Christi secta nobilitat uiros.
\medskip
\quad Si, prima nostris quae sit incunabulis
origo, textu stemmatis recenseas,
dei parentis esse ab ore coepimus.
cui quisque seruit, ille uere est nobilis,
patri rebellis inuenitur degener.
\medskip
\quad Honos deinde stemmati aceedit nouus
et splendor ingens ut magistratus uenit,
si confitendi nominis testem probum
signent inusta ferri et ignis uulnera
et uim dolorum mors sequatur inclyta.
\medskip
\quad Caue, benignus esse peruerse uelis,
nec mi remissus leniter peperceris;
incumbe membris, tortor, ut sim nobilis!
his ampliatus si fruar successibus,
genus patris matrisque flocci fecero.
\medskip
\quad Haec ipsa uestra dignitatum culmina
quid esse censes? nonne cursim transeunt
fasces, secures, sella, praetextae togae,
lictor, tribunal et treecnta insignia,
quibus tumetis moxque detumescitis?
\medskip
\quad Cum consulatum initis, ut uernae solent --
pudet fateri -- farre pullos pascitis;
aquila ex eburn sumit adrogantiam
gestator eius ac superbit beluae
inflatus osse, cui figura est alitis.
\medskip
\quad Iam si sub aris ad sigillorum pcdes
iaceatis infra sectilem quercum siti,
quid esse uobis aestimem proiectius?
nudare plantas ante carpentum scio
proceres togatos matris Ideae sacris.
\medskip
\quad Lapis nigellus euehendus essedo
muliebris oris clausus argento sedet,
quem dum ad lauacrum praeeundo ducitis
pedes remotis atterentes calceis,
Almonis usque peruenitis riuulum.
\medskip
\quad Quid illa turpis pompa? nempe ignobiles
nos esse monstrat, cum luperci curritis.
quem seruulorum non rear uilissimum,
nudus plateas si per omnes cursitans
pulset puellas uerbere ictas ludicro?
\medskip
\quad Miseret tuorum me sacrorum et principum
morumque, Roma, saeculi summum caput.
age, explicemus, si placet, mysteria,
praefecte, uestra: iam necesse est audias,
nolis uelisne, quid colatis sordium.
\medskip
\quad Nec terret ista, qua tumes, uaesania,
quod uultuosus, quod supinus, quod rigens
tormenta leti comminaris asperi;
si me mouere rebus ullis niteris,
ratione mecum, non furore, dimica!
\medskip
\quad Iubes, relictis patris et Christi sacris
ut tecum adorem feminas mille ac mares,
deas deosque deque sexu duplici
natos, nepotes, abnepotes, editos
et tot stuprorum sordidam prosapiam.
\medskip
\quad Nubunt puellae, saepc luduntur dolis,
amasionum conprimuntur fraudibus,
incesta feruent, furta moechorum calent,
fallit maritus, odit uxor paelicem,
deos eatenae conligant adulteros.
\medskip
\quad Ostende, quaeso, quas ad aras praecipis
ueruece caeso fumet ut caespes meus?
Delfosne pergam? sed uetat palestrici
corrupta ephybi fama, quem uester deus
effeminauit gymnadis licentia.
\medskip
\quad Mox fleuit inpuratus occisum graui
disco et dicauit florulentum subcubam;
conductus idem pauit alienum pecus,
furem deinde perditi passus gregis
segnis bubulcus tela et ipsa perdidit.
\medskip
\quad An ad Cybcbes ibo lucum pineum?
puer sed obstat gallus ob libidinem
per triste uulnus perque sectum dedecus
ab inpudicae tutus amplexu deae,
per multa Matri sacra plorandus spado.
\medskip
\quad Sed, credo, magni limen amplectar Iouis,
qui si citetur legibus uestris reus,
laqueis minacis implicatus Iuliae
luat seueram uictus et Scantiniam
te cognitore dignus ire in carcerem.
\medskip
\quad Quid, aureorum conditorem temporum
censes colendum? quem fugacem non negas
latuisse furtim, dum rcformidat malum,
quem si beate uiuere audit Iuppiter,
plectat necessc est occulendi conscios.
Quid, inter aras dissidentum numinum
putas agendum? Martis indignabitur
offensa uirtus, si colatur Lemnius,
Iunonis iram sentiet, quisque ut deum
signo aut sacello consecrarit Herculcm.
\medskip
\quad Dicis licenter haec poetas tingere,
sed sunt et ipsi talibus mysteriis
tecum dicati, quodquc describunt, colunt.
tu cur piaclum tam libenter lectitas,
cur in theatris te uidente id plauditur?
\medskip
\quad Cygnus stuprator peccat inter pulpita,
saltat Tonantem tauricornem ludius,
spectator horum pontifex summus sedes
ridesque et ipse nec negando diluis,
cum fama tanti polluatur numinis.
\medskip
\quad Cur tu, sacrate, per cachinnos solueris,
cum se maritum fingit Alcmenae deus?
meretrix Adonero uulneratum scaenica
libidinoso plangit adfcctu palam,
nec te lupanar Cypridis sanctae mouct?
\medskip
\quad Quid, quod sub ipsis ueritas signis patet,
formata in aere criminum uestigiis?
quid uult sigillum semper adfixum Ioui
auis ministrae? nempe uelox armiger
leno, exoletum qui tyranno pertulit.
\medskip
\quad Facem recincta ueste practendit Ceres:
cur, si deorum nemo rapuit uirginem,
quam nocte quaerens mater crrat peruigil?
fusos rotantem cernimus Tirintium:
cur, si Neaerae non fuit ludibrio?
\medskip
\quad Quid, rusticorum monstra detester deum,
Faunos, Priapos, fistularum praesides,
nymfas natantes incolasque aquatiles,
sitas sub alto more ranarum lacu,
diuinitatis ius in algis uilibus?
\medskip
\quad Ad haec colenda me uocas, censor bone?
potesne quidquam tale, si sanum sapis,
sanctum putare? nonue pulmonem mouct
derisus istas intuens ineptias,
quas uinolentae somniis fingunt anus?
\medskip
\quad Aut si, quod usquam est uanitatis mysticae,
nobis colendum est, ipse primus incipe.
promisce adora, quidquid in terris sacri est,
deos Latinos et deos Aegyptios,
quis Roma libat, quis Canopus supplicat.
\medskip
\quad Venerem precaris, conprecare et simiam;
placet sacratus aspis Aesculapii:
crocodillus, ibis et canis cur displicent?
adpone porris religiosas arulas,
uenerare acerbum caepe, mordax allium.
\medskip
\quad Fuliginosi ture placantur lares
et respuuntur consecrata holuscula?
aut unde maior esse maiestas focis
quam nata in hortis sarculatis creditur,
si numen ollis, numen et porris inest?
\medskip
\quad Sed pulchra res est forma in aere sculptilis:
quid inprecabor officinis Graeciae,
quae condiderunt gentibus stultis deos?
forceps Mironis, malleus Polycliti
natura uestrum est atque origo caelitum.
\medskip
\quad Ars seminandis efficax erroribus
barbam rigentem dum Iouis circumplicat,
dum defluentem leniter flectens comam
limat capillos et corimbos Libcri
et, dum Mineruae pectus hydris asperat,
\medskip
\quad iniecit atram territis formidinem,
ut fulmen aeris ceu Tonantis horreant,
tremant uenenum sibilantis Gorgonae,
putent ephybum post triumphos Indicos
ferire thyrso posse, cum sit ebrius.
\medskip
\quad Tum quod Dianam molle succinctam uident,
uenantis arcum pertimescunt uirginis;
si forte uultum tristioris Herculis
liquore crispo massa finxit fusilis,
clauam minari, ni colatur, creditur.
\medskip
\quad Iam quis pauentum corda terror occultat,
Iunonis iram si polite expresserit?
uelut retortis intuens obtutibus
auertat ora de litantis hostia,
lapis seuera fronte mentitur minas.
\medskip
\quad Miror, quod ipsum non sacrastis Mentorem
nec templum et aras ipse Fidias habet,
fabri deorum uel parentes numinum,
qui si caminis institissent segnius,
non esset ullus Iuppiter conflatilis.
\medskip
\quad Non erubescis, stulte, pago dedite,
te tanta semper perdidisse obsonia,
quae dis ineptus obtulisti talibus,
quos trulla, peluis, cantharus, sartagines,
fracta et liquata contulerunt uascula?
\medskip
\quad Ignosco fatuis haec tamen uulgaribus,
quos lana terret discolora in stipite,
quos saepe falsus circulator decipit,
quibus omne sanctum est, quod pauendum rancidae
edentularum cantilenae suaserint;
\medskip
\quad uos eruditos miror et doctos uiros,
perpensa uitae quos gubernat regula,
nescire uel diuina uel mortalia
quo iure constent, quanta maiestas regat,
quidquid creatum est, quae creauit omnia.
\medskip
\quad Deus perennis, res inaestimabilis,
non cogitando, non uidendo clauditur,
excedit omnem mentis humanae modum
nec conprehendi uisibus nostris ualet
extraque et intus inplet ac superfluit.
\medskip
\quad Intemporalis, antequam primus dies,
esse et fuisse semper unus obtinet;
lux ipse uera ueri et auctor luminis,
cum lumen esset, lumen effudit suum,
ex luce fulgor natus hic est filius.
\medskip
\quad Vis una patris, uis et una est filii
unusque ab uno lumine splendor satus
pleno refulsit claritatis numine;
natura simplex pollet unius dei
et, quidquid usquam est, una uirtus condidit:
\medskip
\quad caelum solumque, uim marini gurgitis,
globos dierum noctiumque praesides,
uentos, procellas, fulgura, imbres, nubila,
septem triones, hesperos, aestus, niues,
fontes, pruinas et metalla et flumina;
\medskip
\quad praerupta, plana, montium conuallia,
feras, uolucres, reptiles, natatiles,
iumenta, pecua, subiugales, beluas,
flores, frutecta, germina, herbas, arbores,
quae sunt odori quaeque uernant esui.
\medskip
\quad Haec non labore et arte molitus deus
sed iussione, quam potestas protulit,
mandauit esse; facta sunt, quae non erant,
uerbo creauit omniformem machinam,
uirtus paterna semper in uerbo fuit.
\medskip
\quad Cognostis ipsum, nunc colendi agnoscite
ritum modumque, quale sit templi genus,
quae dedicari sanxerit donaria,
quae uota poscat, quos sacerdotes uelit,
quod mandet illic nectar inmolarier.
\medskip
\quad Aedem sibi ipse mente in hominis condidit
uiuam, serenam, sensualem, flabilem,
solui incapacem posse nec distructilem,
pulchram, uenustam, praeminentem culmine,
discriminatis inlitam coloribus.
\medskip
\quad Illic sacerdos stat sacrato in limine
foresque primas uirgo custodit Fides,
inncxa crines uinculis regalibus
poscit litari uictimas Christo et patri,
quas scit placere candidatas, simplices:
\medskip
\quad frontis pudorem, cordis inocentiam,
pacis quietem, castitatem corporis,
dei timorem, regulam scientiae,
ieiuniorum parcitatem sobriam,
spem non iacentem, semper et largam manum.
\medskip
\quad Ex his amoenus hostiis surgit uapor
uincens odorem balsami, turis, croci,
auras madentes Persicorum aromatum,
sublatus inde caelum adusque tollitur
et prosperatum dulce delectat deum.
\medskip
\quad Hanc disciplinam quisquis infensus uetat,
uetat probatum uiuere et sanctum sequi,
uetat uigorem mentis alte intendere
nostrique acumen ignis ad terram uocat
nec excitari uim sinit prudentiae.
\medskip
\quad O mersa limo caecitas gentilium,
o carnulenta nationum pectora,
o spissus error, o tenebrosum genus
terris amicum, deditum cadaueri,
subiecta semper intuens, numquam supra!
\medskip
\quad Furorne summus ultima et dementia est
deos putare, qui creantur nuptiis,
rem spiritalem terrulente quaerere,
elementa mundi consecrare altaribus,
id, quod creatum est, conditorem credere,
\medskip
\quad deasceato supplicate stipiti,
uerris cruore scripta saxa spargere,
aras ofellis obsecrare bubulis,
homines fuisse cum scias, quos consecras,
urnas reorum morticinas lambere?
\medskip
\quad Desiste, iudex saeculi, tantum nefas
uiris iubere fortibusque et liberis!
nil est amore ueritatis celsius;
dei perennis nomen adserentibus
nihil pauori est, mors et ipsa subiacct.
\medskip
\quad Dudum coquebat disserente martyre
Asclepiades intus iram subdolam
stomachatus alto felle, dum longum silet
bilemque tectis concipit praecordiis,
tandem latentis uim furoris euomit:
\medskip
\quad `Pro luppiter! quid est, quod ex hoc audio?
stat inter aras et deorum imagines
et, quod fateri cogor, in medio foro
tacente memet ac perorat perditus,
quidquid sacrorum est ore foedans inpio.
\medskip
\quad O fas priorum, moris o prisci status!
inuenta regum pro salute publica
Pompiliorum nostra carpunt saecula.
quis hos sofistas error inuexit nouus,
qui non colendos esse diuos disputent?
\medskip
\quad Nunc dogma nobis christianurn nascitur
post euolutos mille demum consules
ab urbe Roma, ne retexam Nestoras.
quidquid nouellum surgit, olim non fuit.
uis summa rerum nosse?  Pyrram consule!
\medskip
\quad Vbi iste uester tunc erat summus deus,
diuum fauore cum puer Mauortius
fundaret arcem septicollem Romulus?
quod Roma pollet auspicato condita,
Ioui Statori debet et dis ceteris.
\medskip
\quad Hoe sanctum ab aeuo est, hoc ab atauis traditum:
placanda nobis pro triumphis principis
delubra, faustus ut secundet gloriam
procinctus utque subiugatis hostibus
ductor quietum frenet orbem legibus.
\medskip
\quad Accingere ergo, quisquis es, nequissime,
pro principali rite nobiscum deos
orare uita uel, quod hostem publicum
pati necesse est, solue poenam sanguine:
spreuisse templa respuisse est principem.'
\medskip
\quad Tunc ille:  `Numquam pro salute et maximis
fortissimisque principis cohortibus
aliter precabor, quam fidele ut militent
Christique lymfis ut renascantur patri,
capiant et ipsum caelitus paraclitum,
\medskip
\quad ut idolorum respuant caliginem,
cernant ut illud lumen aeternae spei
non suculentis influens obtutibus
nec corporales per fenestras emicans,
puris sed intus quod relucet mentibus.
\medskip
\quad Pupilla carnis crassa crassum perspicit
et res caduca, quod resoluendum est, uidet,
liquidis uidendis aptus est animae liquor,
natura feruens sola feruentissimae
diuinitatis uim coruscantem capit.
\medskip
\quad Hoc, opto, lumen imperator nouerit
tuus meusque, si uelit fieri meus;
nam si resistit christiano nomini,
meus ille talis imperator non erit,
scelus iubenti, crede, numquam seruiam.'
\medskip
\quad `Statis, ministri?' clamitans iudex ait,
`statis manusque continetis uindices?
non rupta sulcis dissecatis uiseera,
animam nec intus abditam rimamini,
erumpit unde uox profana in principem?'
\medskip
\quad Scindunt utrumque milites teterrimi
mucrone hiulco pensilis latus uiri,
sulcant per artus 1onga tractim uulnera,
obliqua rectis, recta transuersis secant
et iam retectis pectus albet ossibus.
\medskip
\quad Nitendo anhelant, diffluunt sudoribus,
cum sit quietus heros, in quem saeuiunt.
haec inter addit sponte Romanus 1oqui:
`si quaeris, o praefecte, uerum noscere,
hoc omne, quidquid lancinamur, non dolet.
\medskip
\quad Dolet, quod error pectori insedit tuo,
populos quod istos perditos tecum trahis.
currunt frequentes undique ad spectaculum,
gentile uulgus, heu, gemenda corpora,
crudumque nostrae sortis exemplum tremunt.
\medskip
\quad Audite cuncti, clamo longe ac praedico,
emitto uocem de catasta celsior:
Christus paternae gloriae splendor, deus,
rerum creator, noster idem particeps
spondet salutem perpetem credentibus,
\medskip
\quad animae salutem, sola quae non occidit,
sed iuge durans dispares casus subit:
aut luce fulget aut tenebris mergitur,
Christum secuta patris intrat gloriam,
disiuncta Christo mancipatur tartaro.
\medskip
\quad Curanda mercis qualitas, quaenam mihi
contingat olim perpetis substantiae;
nam membra parui pendo, quo pacto cadant,
casura certe lege naturae suae.
instat ruina; quod resoluendum est, ruat.
\medskip
\quad Nec distat, ignis et fidiculae saeuiant,
an corpus aegrum languor asper torqueat,
cum saepe morbos maior armet saeuitia.
non ungularum tanta uis latus fodit,
mucrone quanto dira pulsat pleurisis,
\medskip
\quad nec sic inusta lamminis ardet cutis,
ut febris atro felle uenas exedit
uel summa pellis ignis obductus coquit
papulasque feruor aestuosus excitat:
credas cremari stridulis cauteribus.
\medskip
\quad Miserum putatis, quod retortis pendeo
extentus ulnis, quod reuelluntur pedes,
conpago neruis quod sonat crepantibus:
sic heiulantes ossa clamant diuidi,
nodosa torquet quos podagra et artrisis.
\medskip
\quad Horretis omnes hasce carnificum manus:
num mitiores sunt manus medentium,
laniena quando saeuit Hippocratica?
uiuum secatur uiscus et recens cruor 
scalpella tinguit, dum putredo abraditur.
\medskip
\quad Putate ferrum triste chirurgos meis
inferre costis, quod secat salubriter;
non est amarum, quo reformatur salus:
uidentur isti carpere artus tabidos,
sed dant medellam rebus intus uiuidis.
\medskip
\quad Quis nescit autem, quanta corruptela sit
contaminatae carnis ac solubilis?
sordet, tumescit, liquitur, faetet, dolet,
inflatur ira, soluitur libidine,
plerumque felle tincta liuores trahit.
\medskip
\quad Aurum regestum nonne carni adquiritur?
inlusa uestis, gemma, bombyx, purpura
in carnis usum mille quaeruntur dolis,
luxus uorandi carnis aruinam fouet,
carnis uoluptas omne per nefas ruit.
\medskip
\quad Medere, quaeso, carnifex, tantis malis,
concide, carpe fomitem peccaminum,
fac, ut resecto debilis carnis situ
dolore ab omni mens supersit libera
nec gestet ultra, quod tyrannus amputet.
\medskip
\quad Nec terrearis turba circumstantium:
hoc perdo solum, quod peribit omnibus,
regi, clienti pauperique et diuiti.
sic uernularum, sic senatorum caro
tabescit, imo cum sepulcro condita est.
\medskip
\quad Iactura uilis mordet et damnum leue,
si, quo carendum est, perdere extimescimus.
cur, quod nccesse est, non uoluntas occupat,
natura cur non uertit in rem gloriae?
legale damnum deputemus praemiis.
\medskip
\quad Sed praemiorum forma quae sit fortibus,
uideamus, illa nempe, quae numquam petit.
caelo refusus subuolabit spiritus,
dei parentis perfruetur lumine
regnante Christo stans in arce regia.
\medskip
\quad Quandoque caelum ceu liber plicabitur,
cadet rotati solis in terram globus,
sferam ruina menstrualem distruet,
deus superstes solus et iusti simul
cum sempiternis permanebunt angelis.
\medskip
\quad Contemne praesens utile, o prudens homo,
quod terminandum, quod relinquendum est tibi,
omitte corpus, rem sepulcri et funeris,
tende ad futuram gloriam, perge ad deum,
agnosce, qui sis, uince mundum et saeculum!'
\medskip
\quad Vixdum elocutus martyr hanc peregerat
orationem, cum furens interserit
Asclepiades:  `uertat ictum carnifex
in os loquentis inque maxillas manum
sulcosque acutos et fidiculas transferat.
\medskip
\quad Verbositatis ipse rumpatur locus,
scaturrientes perdat ut loquacitas
sermonis auras perforatis follibus,
quibus sonandi nulla lex ponit modum;
ipsa et loquentis uerba torqueri uolo.'
\medskip
\quad Inplet iubentis dicta lictor inpius;
charaxat ambas ungulis scribentibus
genas cruentis et secat faciem notis,
hirsuta barbis soluitur carptim cutis
et mentum adusque uultus omnis scinditur.
\medskip
\quad Martyr fluentem fatur inter sanguinem:
`grates tibi, o praefecte, magnas debeo,
quod multa pandens ora iam Christum loquor:
artabat ampli nominis praeconium
meatus unus, inpar ad laudes dei.
\medskip
\quad Rimas patentes inuenit uox edita
multisque fusa rictibus reddit sonos
hinc inde plures et profatur undique
Christi patrisque sempiternam gloriam:
tot ecce laudant ora, quot sunt uulnera.'
\medskip
\quad Tali repressus cognitor constantia
cessare poenam praecipit, tunc sic ait:
`per Solis ignes iuro, qui nostros dies
reciprocatis administrat circulis,
cuius recursu lux et annus ducitur,
\medskip
\quad ignes parandos iam tibi tristis rogi,
qui fine digno corpus istud deuorent,
quod perseuerans tam resistit nequiter
sacris uetustis nec dolorum spiculis
uictum fatiscit fitque poenis fortius.
\medskip
\quad Quis hunc rigorem pectori iniecit stupor?
mens obstinata est, corpus omne obcalluit,
tantus nouelli dogmatis regnat furor:
hic nempe uester Christus haud olim fuit,
quem tu fateris ipsc suffixum cruci.'
\medskip
\quad `Haec illa crux est omnium nostrum salus',
Romanus inquit, `hominis haec redemptio est.
scio incapacem te sacramenti, inpie,
non posse caecis sensibus mysterium
haurire nostrum: nil diurnum nox capit.
\medskip
\quad Tamen in tenebris proferam claram facem,
sanus uidebit, lippus oculos obteget.
remouete lumen, dicet insanabilis,
iniuriosa est nil uidenti claritas.
audi, profane, quod grauatus oderis!
\medskip
\quad Regem perennem rex perennis protulit
in se manentem nec minorem tempore,
quia tempus illum non tenet; nam fons retro
exordiorum est et dierum et temporum,
ex patre Christus: hoc pater quod filius.
\medskip
\quad Hic se uidendum praestitit mortalibus,
mortale corpus sumpsit inmortalitas,
ut, dum caducum portat aeternus dens,
transire nostrum posset ad caelestia:
homo est peremptus et resurrexit deus.
\medskip
\quad Congressa mors est membra gestanti deo;
dum nostra temptat, cessit inmortalibus.
stultum putatis hoc, sofistae saeculi,
sed stulta mundi summus elegit pater,
ut stultus esset saeculi prudens dei.
\medskip
\quad Antiquitatem Romuli et Mauortiam.
lupam renarras primum et omen uulturum.
si res nouellas respuis, nil tam recens:
uix mille fastis inplet hanc aetatulam
cursus dierum conditore ab augure.
\medskip
\quad Sescenta possum regna pridem condita
proferre toto in orbe, si sit otium,
multo ante clara, quam capellam Gnosiam
suxisse fertur Iuppiter, Martis pater.
sed illa non sunt, haec et olim non erunt.
\medskip
\quad Crux ista Christi, quam nouellam dicitis,
nascente mundo factus ut primum est homo,
expressa signis, expedita est litteris,
aduentus eius mille per miracula
praenuntiatus ore uatum consono.
\medskip
\quad Reges, profetae iudicesque et principes
uirtute, bellis, cultibus sacris, stilo
non destiterunt pingere formam crucis,
crux praenotata, crux adumbrata est prius,
crucem uetusta conbiberuut saecula.
\medskip
\quad Tandem retectis uocibusque profeticis
aetate nostra conprobata antiquitas
coram refulsit ore conspicabili,
ne fluctuaret ueritas dubia fide,
si non pateret teste uisu comminus.
\medskip
\quad Hinc nos et ipsum non perire credimus
corpus, sepulcro quod uorandum traditur,
quia Christus in se mortuum corpus cruci
secure excitatum uexit ad solium patris
uiamque cunctis ad resurgendum dedit.
\medskip
\quad Crux illa nostra est, nos patibulum ascendimus,
nobis peremptus Christus et nobis deus
Christus reuersus, ipse qui moriens homo est,
natura duplex:  moritur et mortem domat,
reditque in illud, quod perire nesciat.
\medskip
\quad Dixisse pauca sit satis de mysticis
nostrae salutis deque processu spei;
iam iam silebo: margaritas spargere
Christi uetamur inter inmundos sues,
lutulenta sanctum ne terant animalia.
\medskip
\quad Sed quia profunda non licet luctarier
ratione tecum, consulamus proxima:
interrogetur ipsa naturalium
simplex sine arte sensuum sententia,
fuci inperitus fac ut adsit arbiter.
\medskip
\quad Da septuennem circiter puerum ant minus,
qui sit fauoris liber et non oderit
quemquam nec ullum mentis in uitium cadat;
periclitemur, quid recens infantia
dicat sequendum, quid nouus sapiat uigor.'
\medskip
\quad Hanc ille sancti martyris uocem libens
amplexus unum de caterua infantium
paruum nec olim lacte depulsum capi
captumque adeSse praecipit: `quiduis roga',
inquit, `sequamur, quod probarit pusio.'
\medskip
\quad Romanus ardens experiri innoxiam
lactantis oris indolem: `filiole', ait,
`dic, quid uidetur esse uerum et congruens,
unumne Cbristum colere et in Christo patrem,
an conprecari mille formarum deos?'
\medskip
\quad Adrisit infans nec moratus rettulit:
`est quidquid illud, quod ferunt homines deum,
unum esse oportet, et, quod uni, est unicum.
cum Christus hoc sit, Christus est uerus deus,
genera deorum multa nec pueri putant.'
\medskip
\quad Stupuit tyrannus sub pudore fluctuans
nec uim decebat innocenti aetatulae
inferre leges nec loquenti talia
furor sinebat efferatus parcere:
`quis auctor', inquit, `uocis est huius tibi?'
\medskip
\quad Respondit ille: `mater et matri deus:
illa ex parente spiritu docta inbibit,
quo me inter ipsa pasceret cunabula,
ego ut gemellis uberum de fontibus
lac paruus hausi, Christum et hausi credere.'
\medskip
\quad `Ergo ipsa mater adsit', exclamat, `cedo',
Asclepiades, `disciplinae et exitum                  
tristem suae magistra spectet inpia,
male eruditi torqueatur funere
infantis orba, quemque corrupit, fleat.
\medskip
\quad Absit, ministros uilis ut muliercula
nostros fatiget: quantulus autem dolor
uexabit artus mortis auxilio breuis!
oculi parentis punientur acrius,
quam si cruentae membra carpant ungulate.'
\medskip
\quad Vix haec profatus pusionem praecipit
sublime tollant et manu pulsent nates,
mox et remota ueste uirgis uerberent
tenerumque duris ictibus tergum secent,
plus unde laetis quam cruoris defluat.
\medskip
\quad Quae cautis illud perpeti spectaculum,
quis ferre possit aeris aut ferri rigor?
inpacta quotiens corpus attigerat salix,
tenui rubebant sanguine uda uimina,
quem plaga fierat roscidis liuoribus.
\medskip
\quad Ferunt minaces uerberantium genas
inlacrimasse sponte dimanantibus
guttis per ora barbarum frementia,
scribas et ipsos et coronam plebium
proceresque siccis non stetisse uisibus.
\medskip
\quad At sola mater hisce lamentis caret,
soli sereno frons renidet gaudio:
stat in piorum corde pietas fortior
amore Christi contumax doloribus
firmatque sensum mollis indulgentiae.
\medskip
\quad Sitire sese paruus exclamauerat --
animae aestuantis ardor in cruciatibus
hoc exigebat, lymfae ut haustum posceret --,
quem torua mater eminus triste intuens
uultu et seueris uocibus sic increpat:
\medskip
\quad `Puto, inbecillo, nate, turbaris metu
et te doloris horror adflictum domat.
non hanc meorum uiscerum stirpem fore
deo spopondi, non in hanc spem gloriae
te procreaui, cedere ut leto scias.
\medskip
\quad Aquam bibendam postulas, cum sit tibi
fons ille uiuus praesto, qui semper fluit
et cuncta solus inrigat uiuentia,
intus forisque spiritum et corpus simul,
aeternitatem largiens potantibus.
\medskip
\quad Venies ad illud mox fluentum, si modo
animo ac medullis solus ardor aestuet
uidere Christum, quod semel potum adfatim
sic sedat omnem pectoris flagrantiam,
uita ut beata iam sitire nesciat.
\medskip
\quad Hic, hic bibendus, nate, nunc tibi est calix,
mille in Bethleem quem biberunt paruuli:
oblita lactis et papillarum inmemor
aetas amaris, mox deinde dulcibus
refecta poclis mella sumpsit sanguinis.
\medskip
\quad Exemplum ad istud nitere, o fortis puer,
generosa prolis matris et potentia!
omnes capaces esse uirtutum pater
mandauit annos, neminem excepit diem
ipsis triumphos adnuens uagitibus.
\medskip
\quad Scis, saepe dixi, cum docenti adluderes
et garrulorum signa uerborum dares,
Isaac fuisse paruulum patri unicum,
qui, cum inmolandus aram et ensem cerneret,
ultro sacranti colla praebuerit seni.
\medskip
\quad Narraui et illud nobile ac memorabile
certamen, una matre quod septem editi
gessere pueri, sed tamen factis uiri,
hortante eadem matre in ancipiti exitu,
poenae et coronae sanguini ut ne parcerent.
\medskip
\quad Videbat ipsos apparatus funerum
praesens suorum nec mouebatur parens
laetata, quotiens aut oliuo stridula
sartago frixum torruisset puberem
dira aut cremasset lamminarum inpressio.
\medskip
\quad Comam cutemque uerticis reuulserat
a fronte tortor, nuda testa ut tegmine
ceruicem adusque dehonestaret caput;
clamabat illa:  `patere, gemmis uestiet
apicem hunc corona regio ex diademate.'
\medskip
\quad Linguam tyrannus amputari iusserat
uni ex ephybis; mater aiebat: `satis
iam parta nobis gloria est, pars optima
deo inmolatur ecce nostri corporis,
digna est fidelis lingua, quae sit hostia.
\medskip
\quad Interpres animi, enuntiatrix sensuum,
cordis ministra, praeco operti pectoris,
prima offeratur in sacramentum necis
et sit redemptrix prima membrorum omnium,
ducem dicatam mox sequentur cetera.
\medskip
\quad His Maccabeos incitans stimulis parens
hostem subegit subiugatum septies,
quot feta natis, tot triumphis inclyta;
me partus unus ut feracem gloriae,
mea uita, praestet, in tua est situm manu.
\medskip
\quad Per huius alui fida conceptacula,
per hospitalem mense bis quino larem,
si dulce nostri pectoris nectar tibi,
si molle gremium, grata si crepundia,
persiste et horum munerum auctorem adsere!
\medskip
\quad Quanam arte nobis uiuere intus coeperis,
nihilumque et illud, unde corpus, nescio,
nouit animator solus et factor tui;
inpendere ipsi, cuius ortus munere es,
bene in datorem, quod dedit, refuderis'.
\medskip
\quad Talia canente matre iam laetus puer
uirgas strepentes et dolorem uerberum
ridebat. hic tum cognitor pronuntiat:
`claudatur infans carcere et tanti mali
Romanus auctor torqueatur acrius'.
\medskip
\quad Illum recentes per cicatricum uias
denuo exarabant, quaque acutum traxerant
paulo ante ferrum, mox recrudescentibus
plagis apertas persequebantur notas,
quos iam superbus uictor ignauos uocat.
\medskip
\quad `O non uirile robur, o molles manus,
unam labantis dissipare tam diu
uos non potesse fabricam corpusculi!
uix jam cohaeret nec tamen penitus cadit
uincens lacertos dexterarum inertium.
\medskip
\quad Citius cadauer dentibus carpunt canes
longeque morsus uulturum efficacior
ad deuorandas carnis offas mortuae;
languetis inbelli fame ac fatiscitis,
gula est ferina sed socors edacitas'.
\medskip
\quad Exarsit istis turbida ira iudicis
seque in supremam concitat sententiam:
`si te morarum paenitet, finem citum
subeas, licebit: ignibus uorabere
damnatus et fauilla iam tenuis fies.'
\medskip
\quad Abiens at ille, cum foro abriperent uirum
truces ministri, pone respectans ait:
`appello ab ista, perfide, ad Christum meum
crudelitate, non metu mortis tremens,
sed ut probetur esse nil, quod iudicas'.
\medskip
\quad `Quid differo', inquit ille, `utrosque perdere,
puerum ac magistrum, conplices sectae inpiae?
gladius recidat uile uix hominis caput
infantis, istum flamma uindex concremet,
sit his sub uno fine dispar exitus.'
\medskip
\quad Peruentum ad ipsum caedis inplendae locum.
natum gerebat mater amplexu et sinu,
ut primitiuum crederes fetum geri
deo offerendum sancti Abelis ferculo,
lectum ex ouili, puriorem ceteris.
\medskip
\quad Puerum poposcit carnifex, mater dedit,
nec inmorata est fletibus, tantum osculum
inpressit unum: `uale', ait, `dulcissime,
et, cum beatus regna Christi intraueris,
memento matris, iam patrone ex filio!'
\medskip
\quad Dixit.  deinde, dum ferit ceruiculam
percussor ense, docta mulier psallere
hymnum canebat carminis Dauitici:
`pretiosa sancti mors sub aspectu dei,
tuus ille seruus, prolis ancillae tuae'.
\medskip
\quad Talia retexens explicabat pallium
manusque tendebat sub ictu et sanguine,
uenarum ut undam profluam manantium
et palpitantis oris exciperet globum:
excepit et caro adplicauit pectori.
\medskip
\quad At parte campi ex altera inmanem pyram
texebat ustor fumidus pinu arida,
sarmenta mixtim subdita et faeni struem
spargens liquato rote feruentis picis,
quo flamma pastu cresceret ferocius.
\medskip
\quad Et iam retortis bracchiis furca eminus
Romanus actus ingerebatur rogo:
`scio', inquit ille, `non futurum, ut concremer,
nec passionis hoc genus datum est mihi,
et restat ingens quod fiat miraculum.'
\medskip
\quad Haec eius orsa sequitur inmensus fragor
nubis ruentis, nimbus undatim nigro
praeceps aquarum flumine ignes obruit.
alunt oliuo semiconbustas faces,
sed uincit imber iam madentem fomitem.
\medskip
\quad Trepidare teter carnifex rebus nouis
turbatus et, qua posset arte, insistere,
uersare torres cum fauillis umidis,
prunas maniplis confouere stuppeis
et semen ignis inter undas quaerere.
\medskip
\quad Quod cum tumenti nuntiatum iudici,
commouit iram fellis inplacabilis:
`quousque tandem summus hic nobis magus
inludet', inquit, `Thessalorum carmine
poenam peritus uertere in ludibrium?
\medskip
\quad Fortasse ceruix, si secandam iussero,
flecti sub ensem non patebit uulneri,
uel amputatum plaga collum diuidens
rursus coibit ac reglutinabitur
umerisque uertex eminebit additus.
\medskip
\quad Temptemus igitur ante partem quampiam
truncare ferro corporis superstitis,
ne morte simpla criminosus multiplex
cadat uel una perfidus caede oppetat:
quot membra gestat, tot modis pereat uolo.
\medskip
\quad Libet experiri, Lerna, sicut traditur,
utrum renatis pullulascat artubus
ac se inminuti corporis damnis nouum
instauret:  ipse praesto erit tunc Hercules
hydrina suetus ustuire uulnera.
\medskip
\quad Iam nunc secandi doctus adsit artifex,
qui cuncta norit uiscerum confinia
uel nexa neruis disparare uincula:
date hunc, reuulsis qui medetur ossibus
aut fracta nodis sarciens conpaginat.
\medskip
\quad Linguam priorem detrahat radicitus,
quae corpore omni sola uiuit nequior;
illa et procaci pessima in nostros deos
inuecta motu fas profanauit uetus
audax et ipsi non pepercit principi.'
\medskip
\quad Aristo quidam medicus accitus uenit,
proferre linguam praecipit. profert statim
martyr retectam, pandit ima et faucium
ille et palatum tractat et digito exitum
uocis pererrans uulneri explorat locum.
\medskip
\quad Linguam deinde longe ab ore protrahens
scalpellum in usque guttur insertans agit.
illo secante fila sensim singula
numquam momordit martyr aut os dentibus
conpressit artis nec cruorem sorbuit.
\medskip
\quad Inmotus et patente rictu constitit,
dum sanguis extra defluit scaturriens,
perfusa pulcher menta russo stemmate
fert et cruenti pectoris spectat decus
fruiturque et ostro uestis ut iam regiae.
\medskip
\quad Praefectus ergo ratus elinguem uirum
cogi ad sacrandum posse, cum uerbis carens
nil in deorum blateraret dedecus,
iubet reduci iam tacentem ac debilem
multo loquentis turbine olim territus.
\medskip
\quad Reponit aras ad tribunal denuo
et tus et ignem uiuidum in carbonibus
taurina et exta uel suilla abdomina;
ingressus ille, ut hos paratus perspicit,
insufflat, ipsos ceu uideret daemonas.
\medskip
\quad Inridet hoc Asclepiades laetior,
addit deinde: `numquid inclementius,
sicut solebas, es paratus dicere?
effare quiduis ac perora et dissere;
permitto, uocem libere ut exerceas.'
\medskip
\quad Romanus alto corde suspirans diu
gemitu querellam traxit et sic orsus est:
`Christum loquenti lingua numquam defuit,
nec uerba quaeras quo regantur organo,
cum praedicatur ipse uerborum dator.
\medskip
\quad Qui fecit, ut uis uocis expressa intimo
pulmone et oris torta sub testudine
nunc ex palato det repercussos sonos,
nunc temperetur dentium de pectine
sitque his agendis lingua plectrum mobile,
\medskip
\quad si mandet idem faucium sic fistulas
spirare flatu concinentes consono,
ut uerba in ipsis explicent meatibus
uel exitu oris, cymbalis profarier
nunc pressa parce labra, nunc hiantia,
\medskip
\quad dubitasne uerti posse naturae statum,
cui facta forma est, qualis esset primitus?
hanc nempe factor uertere, ut libet, potest
positasque leges texere ac retexere,
linguam loquella ne ministram postulet.
\medskip
\quad Vis scire nostri numinis potentiam?
fluctus liquentis aequoris pressit pede,
natura fluxa ac tenuis in solidum coit:
quam dispar illis legibus, quis condita est!
solet natatus ferre, fert uestigia.
\medskip
\quad Habet usitatum munus hoc diuinitas,
quae uera nobis colitur in Christo et patre,
mutis loquellam, percitum claudis gradum,
surdis fruendam reddere audientiam,
donare caecis lucis insuetae diem.
\medskip
\quad Haec si quis amens fabulosa existimat,
uel ipse tute si parum fidelia
rebare pridem, uera cognoscas licet:
habes loquentem, cuius amputaueras
linguam: probatis cede iam miraculis.'
\medskip
\quad Horror stupentem persecutorem subit
timorque et ira pectus in caliginem
uertere: nescit, uigilet anne somniet,
miratur haerens, quod sit ostenti genus:
formido frangit, armat indignatio.
\medskip
\quad Nec uim domare mentis effrenae potest
nec, quo furoris tela uertat, inuenit.
postremo medicum saeuus insontem iubet
reum citari, nundinatum hunc arguit,
mercede certa pactus ut conluderet,
\medskip
\quad aut ferrum in ore nil agens et irritum
uersasse frustra seu retunsis tactibus
aut arte quadam uulnus inlatum breue,
quod sauciata parte linguam laederet
neruos nec omnes usque quaque abscideret.
\medskip
\quad Manere saluam uocis harmoniam probe
non posse, inani concauo uerba exprimi,
quae concrepare ligula moderatrix facit.
esto, ut resultet spiritus uacuo specu,
echo sed extat inde, non oratio.
\medskip
\quad Veris refutat medicus hanc calumniam:
`scrutare uel tu nunc latebras faucium
intraque dentes curiosum pollicem
circumfer haustus uel patentes inspice,
lateatne quidquam, quod regat spiramina.
\medskip
\quad Quamquam forassem forte si puncto leui
tenuiue linguam contigissem uulnere,
titubante plectro fatus esset debilis;
nam cum magistra uocis in uitium cadit,
usus necesse est et loquendi intercidat.
\medskip
\quad Fiat periclum, si placet, cuiusmodi
edat querellam quadrupes lingua eruta,
elinguis et quem porca grunnitum strepat,
cui uox fragosa, clamor est inconditus,
probabo mutam nil sonare stridulum.
\medskip
\quad Testor salutem principis me simplici
functum secantis arte, iudex optime,
seruisse iussis absque fraude publicis;
sciat hic, quis illi uerba suggillet deus, 
ego, unde mutus sit disertus, nescio.'
\medskip
\quad His sese Aristo purgat, at contra inpium
nil haec latronem christianorum mouent,
magis magisque fertur in uesaniam.
quaerit, alienus sanguis ille asperserit
uirum, suone fluxerit de uulnere.
\medskip
\quad Respondit his Romanus: `eccum, pracsto sum,
meus iste sanguis uerus est, non bubulus.
agnoscis illum, quem loquor, miserrime
pagane, uestri sanguinem sacrum bouis,
cuius litata caede permadescitis?
\medskip
\quad Summus sacerdos nempe sub terram scrobe
acta in profundum consecrandus mergitur,
mire infulatus festa uittis tempora
nectens, corona tum repexus aurea,
cinctu Gabino sericam fultus togam.
\medskip
\quad Tabulis superne strata texunt pulpita
rimosa rari pegmatis conpagibus,
scindunt subinde uel terebrant aream
crebroque lignum perforant acumine,
pateat minutis ut frequens hiatibus.
\medskip
\quad Huc taurus ingens fronte torua et hispida
sertis reuinctus aut per armos floreis
aut inpeditis cornibus deducitur,
nec non et auro frons coruscat hostiae
saetasque fulgor brattealis inficit.
\medskip
\quad Hic ut statuta est inmolanda belua,
pectus sacrato diuidunt uenabulo;
eructat amplum uulnus undam sanguinis
feruentis inque texta pontis subditi
fundit uaporum flumen et late aestuat.
\medskip
\quad Tum per frequentes mille rimarum uias
inlapsus imber tabidum rorem pluit,
defossus intus quem sacerdos excipit
guttas ad omnes turpe subiectans caput
et ueste et omni putrefactus corpore.
\medskip
\quad Quin os supinat, obuias offert genas,
supponit aures, labra, nares obicit,
oculos et ipsos perluit liquoribus,
nec iam palato parcit et linguam rigat,
donec cruorem totus atrum conbibat.
\medskip
\quad Postquam cadauer sanguine egesto rigens
conpege ab illa fiamines retraxerint,
procedit inde pontifex uisu horridus,
ostentat udum uerticem, barbam grauem,
uittas madentes atque amictus ebrios.
\medskip
\quad Hunc inquinatum talibus contagiis,
tabo recentis sordidam piaculi,
omnes salutant atque adorant eminus,
uilis quod illum sanguis et bos mortuus
foedis latentem sub cauernis lauerint.
\medskip
\quad Addamus illam, uis, hecatomben tuam,
centena ferro cum cadunt animalia
uariaque abundans caede restagnat cruor,
uix ut cruentis augures natatibus
possint meare per profundum sanguinis?
\medskip
\quad Sed quid macellum pingue puluinarium,
quid maximorum lancinatores gregum
euiscerata carne crudos criminor?
sunt sacra, quando uosmet ipsi exciditis,
uotiuus et cum membra detruncat dolor.
\medskip
\quad Cultrum in lacertos exerit fanaticus
sectisque Matrem bracchiis placat deam,
furere ac rotari ius putatur mysticum;
parca ad secandum dextra fertur inpia,
caelum meretur uulnerum crudelitas.
\medskip
\quad Ast hic metenda dedicat genitalia,
numen reciso mitigans ab inguine
offert pudendum semiuir donum deae,
illam reuulsa masculini germinis
effluenti pascit auctam sanguine.
\medskip
\quad Vterque sexus sanctitati displicet,
medium retentat inter alternum genus,
mas esse cessat ille nec fit femina.
felix deorum mater inberbes sibi
parat ministros lenibus nouaculis.
\medskip
\quad Quid, cum sacrandus accipit sfragitidas?
acus minutas ingerunt fornacibus,
his membra pergunt urere, ut igniuerint;
quamcumque partem corporis feruens nota
stigmarit, hanc sic consecratam praedicant.
\medskip
\quad Functum deinde cum reliquit spiritus
et ad sepulcrum pompa fertur funeris,
partes per ipsas inprimuntur bratteae,
insignis auri lammina obducit cutem,
tegitur metallo, quod perustum est ignibus.
\medskip
\quad Has ferre poenas cogitur gentilitas,
hac dii coercent lege cultores suos:
sic daemon ipse ludit hos, quos ceperit,
docet execrandas ferre contumelias,
tormenta inuri mandat infelicibus.
\medskip
\quad At noster iste sanguis ex uestra fIuit
crudelitate, uos tyrannide inpia
exulceratis innocentum corpora.
si uos sinatis, incruente uiuimus,
at si cruente puniamur, uincimus.
\medskip
\quad Sed iam silebo, finis instat debitus,
finis malorum, passionis gloria,
iam non licebit, inprobe, ut licuit modo,
torquere nostra uel secare uiscera,
cedas necesse est uictus et jam desinas.'
\medskip
\quad `Cessabit equidem tortor et sector dehinc',
iudex minatur, `sed peremptoris manus
succedet illis, strangulatrix faucium,
aliter silere nescit oris garruli
uox inquieta, quam tubam si fregero.'
\medskip
\quad Dixit foroque protrahi iussit uirum,
trudi in tenebras noxialis carceris,
elidit illic fune collum martyris
lictor nefandus. sic peracta est passio,
anima absoluta uinculis caelum petit.
\medskip
\quad Gesta intimasse cuncta fertur principi
praefectus addens ordinem uoluminum
seriemque tantae digerens tragoediae,
laetatus omne crimen in fasces refert
suum tyrannus chartulis uiuacibus.
\medskip
\quad Illas sed aetas conficit diutina,
fuligo timeat, puluis obducit situ,
carpit scnectus aut ruinis obruit;
inscripta Christo pagina inmortalis est
nec obsolescit ullus in caelis apex.
\medskip
\quad Excepit adstans angelus coram deo
et quae locutus martyr et quae pertulit,
nec uerba solum disserentis condidit,
sed ipsa pingens uulnera expressit stilo
laterum, genarum pectorisque et faucium.
\medskip
\quad Omnis notata est sanguinis dimensio,
ut quamque plagam sulcus exarauerit,
altam, patentem, proximam, longam, breuem,
quae uis doloris quiue segmenti modus,
guttam cruoris ille nullam perdidit.
\medskip
\quad Hic in regestis est liber caelestibus,
monumenta seruans laudis indelebilis,
relegendus olim sempiterno iudici,
libramine aequo qui malorum pondera
et praemiorum conparabit copias.
\medskip
\quad Vellem sinister inter haedorum greges
ut sum futurus, eminus dinoscerer
atque hoc precante diceret rex optimus:
`Romanus orat, transfer hunc haedum mihi,
sit dexter, agnus induatur uellere.'
}\bye